‫8 نظر ارسال شده در “مسابقه “نظر شما چیه؟” (شماره ۲۳)”

1. 

   Mzb1322 :

   رسول خدا در مورد اهمیت این ماه می فرمایند:”اگر بنده خدا می دانست که رمضان چیست و چه برکتی در آن وجود دارد دوست می داشت که همه سال رمضان باشد” و نیز می فرمایند “روزه بگیرید تا سالم بمانید”.
   ادیان الهی هر یک به نحوی روزه داری را برای پیروان خود مفید می دانند از این رو، بسیاری از دانشمندان سالها ست به دنبال ریشه های علمی این باور دینی می گردند و تاکنون به نتایج قابل توجهی دست یافته اند که همگی مهر تائیدی بر فواید روزه داری است.
   روزه داری و سلامت جسم :در روزه داری صحیح ۲۰ درصدمصرف مواد غذایی کم می شود. فواید روزه بخاطر پرهیز از خوردن برای ساعات متوالی (معمولا در حدود۱۲ ساعت) و همچنین کاهش انرژی دریافتی برای بدن بدست می آید.در زمان روزه داری، بدن به سراغ ذخایر چربی موجود برای تامین انرژی موردنیاز می رود و این امر طبق مطالعات صورت گرفته فرصتی مناسب برای بهبود وضعیت متابولیسم بدن، کاهش وزن، تناسب اندام و ارتقا سلامتی روزه داران فراهم می سازد. از سوی دیگر برای برخی از ارگانهای بدن مانند دستگاه گوارش روزه داری در واقع به مانند یک استراحت کلی و همانند خانه‌تکانی و نظافت کل سیستمهای بدن محسوب می شود. همانطور که قلب انسان لحظه‌ای کار می‌کند و لحظه‌ای استراحت، بدن انسان هم بعد از ۱۱ ماه کار مداوم، نیاز به یک استراحت یک ماهه دارد.
   تقویت سیستم دفاعی با روزه داری
   روزه داری با کاهش میزان انرژی دریافتی بدن را در موقعیت دفاعی قرار می دهد و همچون واکسیناسیون در این مورد عمل کرده و باعث تقویت سیستم ایمنی و بهبود وضعیت دفاعی بدن می شود.
   تقویت سیستم سم زدایی در بدن
   روزه در بهبود کیفیت فرایند سم زدایی در بدن میتواند موثر واقع شود که این امر به درجاتی مربوط به برداشت از ذخایر چربی بدن و نوسازی این ذخایر در بدن است. بعلاوه با کاهش فعالیت متابولیکی مربوط به هضم و جذب در کبد به عنوان یک ارگان موثر در امر سم زدایی می توان انتظار داشت که احیا مجدد این ارگان صورت گیرد.
   روزه داری برای کاهش مصرف دخانیات (کاهش تعداد نخ سیگار) و
   پرهیز از ربزه خواری ( به عنوان عاملی مهم در اضافه وزن وچاقی) و
   کنار گذاشتن مصرف بیش از حد نوشیدنیهای کافئین دار (قهوه و کولاها) می باشد.
   بهبود چربی خون
   کاهش وزن و کاهش احتمال بروز دیابت
   این امر مانع ذخیره سازی چربی در بدن میشود و همچنین روزه داری مقاومت سلولها به انسولین را کاهش داده و به این ترتیب احتمال بروز دیابت نوع ۲ را کم می کند.
   از دیگر فواید قابل ذکر برای روزه داری می توان به کنترل سطح استرس و افسردگی در افراد اشاره کرد روزه داری قدرت اراده و تصمیم گیری و توان اجرایی این بیماران را افزایش می دهد البته بایستی تحت نظر پزشک و با مشورت با ایشان اقدام به روزه داری نمایند.
   تقویت حس بویایی
   تقویت حس بویایی از دیگر اثرات مفید روزه است.دانشمندان آمریکایی دانشگاه کالیفرنیا در ساندیگو در بررسیهای خود نشان دادند که حس بویایی در زمان گرسنگی و روزه تقویت می شود. در این مکانیزم، یکسری از پالسهایی که سیستم عصبی را در پاسخ به رایحه ها تحریک می کنند به حس بویایی اجازه می دهند که برای کسب غذا تواناتر شوند.
   پیشگیری از بروز بیماریها
   در دنیای امروز تحقیقات گسترده ای در خصوص نقش روزه در کاهش احتمال بروز بیماریهایی همچون پارکینسون، آلزایمر و انواع سرطانها صورت گرفته و نتایج حاکی از اثر مثبت روزه در پیشگیری و درمان بسیاری از این بیماریها ست.«براساس آخرین یافته‌ها و تحقیقات علمی، روزه داری اسلامی موجب کاهش استرس و اضطراب در بین افراد می‌شود.روزه داری اسلامی همان روزه داری صحیح و اصولی است و با روزه داری برای ترس از عسر و حرج و روزه داری برای رژیم لاغری متفاوت است.روزه داری نباید موجب پرخوری به هنگام سحر و تغییرات بی نظمی در خواب شود و در صورت رعایت این مسایل، روزه داری صحیح به کاهش استرس‌ها منجر می‌شود.پژوهش‌های علمی نشان می‌دهد در طول ماه مبارک رمضان کاهش کامل و صد درصدی خودکشی‌ها و کاهش نسبی جرایم عمومی مانند جرایم راهنمایی و رانندگی و جرایم خاص می‌شود.

   غذاهای سحر روزه داران باید کم حجم و خواب آن‌ها نیز متناسب باشد و روزه داران از خوابیدن پس از خوردن سحری اجتناب کنند.

   روزه داری موجب امتناع افراد حتی از خوردن مواد حلال مانند آب می‌شود و این امتناع از حلال‌ها نیز اراده انسان را قوی می‌کند.

   عصبانیت‌های برخی از افراد به هنگام روزه داری به علت پرخوری آن‌ها به هنگام سحر است که بدن را در طول روز برای جذب آب فعال می‌کند.»

   ۲۵ خرداد ۱۳۹۷ at ۸:۱۸ ق٫ظ

   پاسخ
2. 

   صبا افشاری :

   همه ی ما به طور تقریبی درمورد فواید روزه از زبان قران و ایمه اسلام اشنا هستیم من میخواهم در مورد فواید روزه از زبان دانشمندان و افراد غیر مسلمان بنویسم و چه بسا با اندکی توجه متوجه میشویم که حقایق قران برای همه با اندکی مطالعه اشکار میشود حال به شرح چن نظریه از زبان دانشمندان چه بسا غیر مسلمان در مورد فواید روزه میپرداریم :
   دکتر ژان فرموزان درباره فواید روزه داری چنین می گوید:
   با روزه داری عرق بدن زیاد می شود، دهان بو می گیرد، گاه آب بینی راه می افتد و همه، علامت شستشوی کامل بدن است. پس از سه یا چهار روز، بو برطرف می شود، اسیداُوریک ادرار کاسته می شود و شخص احساس سبکی و خوشی خارق العاده ای می کند و در این حال اعضا هم استراحتی دارند.

   * دکتر کارلو آمریکایی در این باره می گوید:
   روزه ای که اسلام واجب کرده، بزرگترین ضامن سلامتی بدن است. روزه درمانی دراز مدت برای مواردی تجویز می شود، از جمله:
   ۱- فشار خون زیاد،۲- تَصَلُّب شرائین که تازه آغاز شده،۳- گرفتگی مجاری خون و لنف،۴- آسم قلب، ۵- سرطان خون، ۶- امراض عصبی، ۷- اختلالات دستگاه متابولیسم (چاقی، نِقرِس، ورم مفاصل، رماتیسم)، ۸- امراض کبد، ۹- ورم کیسه صفرا، ۱۰- امراض معده و روده، ۱۱- یبوست مزمن، ۱۲- زکامهای حلق و بینی، ۱۳- ناراحتی های کلیه و مثانه، ۱۴- امراض زنان (تورم لگن خاصره، اختلالان قائدگی، نازایی، یائسگی)، ۱۵- سر درد مزمن، ۱۶- ضعف جنسی،… .

   * دکتر کارل، فیزیولوژیست بزرگ فرانسوی می گوید:
   لزوم روزه داری در تمام ادیان تأکید شده است. در روزه ابتدا گرسنگی و گاهی نوعی تحریک عصبی و بعد ضعف احساس می شود، ولی در عین حال کیفیات پوشیده ای که اهمیت زیادی دارند، به فعالیت می افتند و بالاخره تمام اعضا مواد خاص خود را برای نگهداری و تعادل محیط داخلی و قلب قربانی می کنند.

   * دکتر کودل پا فرانسوی می گوید:
   بسیاری از بیماری ها ناشی از تخمیر غذا در روزه ها است که همه با روزه اصلاح می گردد.

   * دکتر بندیکت:
   در این مدت (ایام روزه) در ترکیب خون، هیچگونه اخلاطی به هم نرسیده و آن نوری که در بعضی از روزه داران دیده می شود، یک حالت جوانی و نشاطی است که برای روزه داران رخ می دهد.

   * دکتر تومانیاس:
   فایده بزرگ کم خوردن و پرهیز نمودن از غداها در یک مدت کوتاه، آن است که چون معده در طول مدت یازده ماه مرتب پر از غذا بوده و در مدت یک ماه روزه داری، مواد غذایی خود را دفع می کند. و همین طور کبد، که برای حل و هضم غذا مجبور است دائماً صفرای خود را مصرف کند، در مدت سی روز ترشحات صفراوی را صرف حل کردن باقیمانده غذای جمع آوری شده خواهد کرد. دستگاه هاضمه در نتیجه کم خوردن غذا اندکی فراغت حاصل نموده و رفع خستگی می نماید.
   روزه یعنی کم خوردن و کم آشامیدن در مدت معینی از سال و این بهترین راه معالجه و حفظ تندرستی است که طب قدیم و جدید را از این حیث متوجه خود ساخته، مخصوصاً امراضی را که به آلات هاضمه به خصوص کلیه و کبد عارض می شود و توسط دارو نمی توان آنها را علاج کرد، روزه بخوبی معالجه می نماید. چنانچه بهترین داروها برای برطرف کردن سوء هاضمه روزه گرفتن است، مرض مخصوص کبد نیز که موجب یرقان می گردد، بهترین طریقه معالجه اش همانا روزه گرفتن است، چه آنکه ایجاد این مرض اغلب اوقات بواسطه خستگی کبد است، که در مواقع زیادی فعالیت نمی تواند صفرا را از خون بگیرد.

   * شهید دکتر پاک نژاد:
   در ظرف مدت یک ماه روزه داری، آدمی دارنده یک بدن تازه تعمیر شده و آزاد گردیده و از قید و بند سموم رها شده است.

   * دکتر کلوخ، پزشک مشهور آمریکایی:
   سرطان از تماس زیاد میکروب های عفونی و سم های آنها با بدن پدید می آید، سرطان ابتدا دمل کوچکی است که در روده یا معده می روید، این دمل ها را می توانیم به آسانی با یکی دو هفته روزه، معالجه کنیم. معالجه کم خونی معمولی، سیلیس، مالاریا، کثافت و چرک ریه، دمل های بسیار بد که بوسیله ترک غذا و ترک خوراکهای گوشت دار ممکن می شود.

   * دکتر آلکسی سوفورین، پزشک روسی:
   تنها طریق برای قطع ریشه سرطان روزه است و بس. درمان از طریق روزه فائده ویژه ای در بیماری های کم خونی، ضعف روده ها، التهاب بسیط و مزمن، دمل های خارجی و داخلی، سل، نِقرس، بیماری های چشم، مرض قند، بیماری های جلدی، بیماری های کلیه، کبد، روماتیسم، استسقا، نوراستنی، و بیماری های دیگر دارد.

   * دکتر اتوبو خنگر در کنگره پزشکی بغداد می گوید:
   شخص روزه دار با سوزاندن رسوبات بیمارگونه و چربی های زائد بدن، کوره متابولیسم خود را می افروزد. در مدت پنجاه سال که از تأسیس کلینک اتوبوخنگر می گذرد، بیش از پنجاه هزار بیمار در این کلینیک، توسط روزه درمان شده اند. دانستن فلسفه احکام، سبب معرفت و شناخت بیشتر نسبت به دین می گردد و همین شناخت، باعث تقویت اعتقاد و ایمان انسان خواهد شد

   ۲۵ خرداد ۱۳۹۷ at ۱:۱۰ ق٫ظ

   پاسخ
3. 

   Aliasghar85 :

   پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در همین رابطه فرموده است : «صوموا تصحوا».روزه بگیرید تا سالم بمانید. (به حواله دیار عاشقان.ج۷.ص۴۱۷)
   پس با روزه می توان بیمارها را بهبود بخشید و معالجه کرد و این هم فراموش نشود که روزه هم با میانه روی مقرون باشد و هنگام سحر و افطار در خوردن و آشامیدن افراط و تفریط نشود
   روزه دار می توانند به وسیله روزه سپری سازند که او را از آتش جهنم حفظ کند چون ما در روایت داریم که می گوید : «الصوم جنه من النار»
   و امام صادق علیه السلام درباره روزه گرفتن در فصل گرما می فرماید : «برترین جهاد روزه در گرما است».(معارف ومعاریف.ج۵ص۷۲۳)
   هشام از حضرت صادق علیه السلام علت روزه را پرسید امام فرمود: «خداوند روزه را واجب کرد تا غنی و فقیر با هم مساوی باشند و بدان جهت که غنی رنج گرسنگی را لمس نکرده تا به فقیر رحم کند و هر وقت چیزی خواسته قدرت به دست آوردن آن را داشته است، خدا خواسته است که میان بندگانش یکنواختی به وجود آورد و خواسته است ثروتمندان طعم گرسنگی را بچشند و اگر جز این بود ثروتمند بر مستمند و گرسنه ترحم نمی کرد امام یازدهم هم مطلب را این .گونه بیان نمودند که راوی می گوید از حضرت عسکری علیه السلام پرسیدند چرا روزه واجب شده است؟
   فرمودند: «تا ثروتمندان درد گرسنگی را دریابد و به فقیر توجه کنند».این مطلب مهم را مقداری توضیح می دهم. شما نگاه کنید در جامعه خودتان می بینید این تفکر وجود دارد که ثروتمندان به فقیران به حقارت نگاه می کنند و این تفکر تازه نیست بلکه ریشه در صدر اسلام هم داشته چون در روایت آمده است که در آن امام صادق علیه السلام می فرماید : «مردی ثروتمند و پاکیزه لباس کنار پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم قرار گرفت، در آن حال مسلمانی چرک لباس به محضر آن حضرت آمد، ثروتمند لباس خود را جمع کرد و از خود مواظبت نمود!
   پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: ترسیدی از فقر او چیزی به تو برسد؟ عرضه داشت نه فرمود: ترسیدی از ثروتت به او منتقل شود؟ گفت نه فرمود: ترسیدی لباست آلوده گردد؟ عرضه داشت نه. فرمود: پس این چه کاری بود از تو سر زد؟ عرض کرد یا رسول الله نفس اماره ای که هنوز حاکم بر من است بدی را نزدم خوبی، و خوبی را بدی جلوه می دهد، من نصف ثروتم را به این فقیر بخشیدم.
   حضرت به تهیدست فرمود: می پذیری؟ عرضه داشت نه! فرمود: چرا؟ گفت: می ترسم من هم به آنچه او مبتلا است مبتلا شوم»

   شهید دکتر سید رضا پاک نژاد در مجموعه ای که ” اولین دانشگاه و آخرین پیامبر” نام دارد و رساله
   دوره دکترای ایشان بوده، مطالب جالبی در مورد نکات بهداشتی و تربیتی اسلام متذکر شده اند.این شهید بزرگوار، بهره ای
   که از دانش پزشکی داشتند، دلایل بسیاری از سنن و فرائض اسلامی را توضیح دادند.کتاب روزه ایشان نیز حاوی نکات
   پزشکی و علمی ارزشمندی است.به مناسبت حلول مبارک ماه رمضان بخشی از مطالب این کتاب در شماره های مختلف در
   اختیار بازدیدکنندگان عزیز قرار می گیرد.توجه شما را به آن جلب می نماییم.۱- روزه چیست؟ روزه (Fast ) به معنای
   کم خوردن نیست ، بلکه به معنای خودداری از خوردن، آشامیدن ، داشتن روابط جنسی، سخن گفتن و بالاخره پرهیز
   از کار کردن در فرهنگهای مختلف به نام ” روزه داری” شده است.در میان بومیان استرالیا بر هر زنی واجب
   بوده که پس از فوت شوهرش به تناسب از چند روز تا یکسال روزه بگیرد و سخن نگوید.روزه در دیانت
   یهود قبل از مسیحیت بود چنانچه حضرت مریم نیز بر طبق آیات نذر می نماید روزه بگیرد و با احدی
   سخن نگوید.صائبی ها و مانویان و مسیحیان از بعضی خوردنیها اجتناب می کنند و ما مسلمانان از خوردن و آشامیدن
   خودداری می کنیم.و دستورات دیگری نیز در این رابطه هست که البته با منع از خوردن همین مقدار ماده غذایی
   که امعاء و احشاء را به فعالیت وادار می نماید، هدف از روزه حاصل نمی شود.۲- زمان روزه داری در
   قرآن کریم چیست؟ قرآن کریم آغاز روزه داری مسلمانان را از زمان بازشناخته شدن رشته های سیاه و سفید آسمانی
   از یکدیگر تعریف می کند.مسلمانان در آن زمان ساعت نداشتند و به همین علت بهترین شناسایی شروع وقت روزه داری
   نظر انداختن به آسمانها بوده.
   در حقیقت تعیین زمان روزه یکی از هزاران معجزه ای است که توسط قرآن مطرح شده است.طرز طلوع و غروب
   خورشید در مناطق استوایی چنان است که از وسط آسمان می گذرد و هر چه به دو قطب نزدیکتر می
   شویم.خوشید زاویه نشین تر می شود و از گوشه ها عبور می کند و در مکانهایی وجود دارند که با یک چشمک زدن خورشید و سوسو کردن نور و در حقیقت پیدایش نوارهای سفید و روشن متمایز از سیاه، می توان شب و روز را از یکدیگر باز شناخت و در حقیقت تعیین وقت قرآن را به عنوان اعجاز پذیرفت(
   تمیز خطوط نورانی خورشید از تاریکی های شب در تمام نقاط مسکونی کره زمین، امکان پذیر و بهترین وسیله شناسایی
   است) طول روزه مسلمانان از طلوع اولین اشعه خورشید تا غروب آخرین شعاع آن است و بدین ترتیب در کشورهایی
   که بین خط استوا تا مدارهای ۶۷ درجه عرض جغرافیایی شمالی و جنوبی تقریباً واقعند، تشخیص زمان آغاز و هنگام
   پایان روزه داری آسان بوده و اگر کسانی باشند که در اراضی بین ۶۹ درجه تا قطبین واقعند بر حسب آنچه فقها اظهار داشته اند می توانند تقسیمات متعادلی بمنظور فوق بنمایند بدین ترتیب: وقت روزه داری مسلمانان از طلوع فجر صادق تا مغرب شرعی بوده و تشخیص ایندو زمان یعنی آغاز و پایان آن برای همه و حتی کسانیکه حس تشخیص شان ضعیف است آسان می باشد.۳- چرا سی روز روزه می گیریم ؟ سالی چند روز روزه شدن
   و گاهی در یک ماه یک یا چند روز را انتخاب کردن مدت روزه داری است که امروز جهانیان هر کدام بنحوی آنرا پذیرفته اند.در بین مسلمانان روزه واجب هر ساله در انحصار ماه رمضان است که تقریباً سی روز می شود.بندیکت (Benedict) دانشمند فیزیولژی یک دوره روزه را سی و یکروز دانسته می گوید در این مدت در ترکیب خون هیچگونه اختلاطی بهم نرسیده و آن نوری که در بعضی از روزه داران دیده می شود یک حالت جوانی
   و نشاطی است که برای روزه داران رخ می دهد.دکتر ژان فروموزان(Jean Fromosan) می گوید ذخایر کلیکوژن کبدی و پروتئین خون و ذخیره چربی که در مرد سی درصد و در زن بیست درصد است برای یک ماه بدن کافی است.دکتر الکسیس کارل(۲۲۲ انسان وجود ناشناخته) در باره روزه مطالبی دارد تا آنجا که می گوید با روزه داری قند خون در کبد میریزد و چربیهائی که در زیر پوست ذخیره شده اند و پروتئین های عضلات و غدد و
   سلولهای کبدی آزاد می شوند و بصرف تغذیه می رسند که چون با سخن ژان فروموزان که گفت بعضی عناصر ذخیره ای بدن برای سی روز کافیست در کنار یکدیگر قرار داده شود نتیجه می گیریم که در ظرف مدت یک ماه روزه داری آدمی دارنده یک بدن تازه تعمیر شده و آزاد گردیده از قید و بند سموم و کهنه هاست.بعلاوه نباید اثر فاصله هلال تا محاق و ماه را که قریب ۳۰ روز می شود فراموش نمود یعنی گردش آسمانها نیز مدت روزه داری را سی روز اعلام داشته و می دارند.کسانی دیگر نیز از متخصصین هستند که
   ذخائر بدنی را برای سی روزه روزه داری مناسب و کافی دانسته اند و می دانیم اولین روز پس از ماه روزه یعنی روز اول شوال را نمی توان روزه گرفت و آنرا حرام شمرده اند، این مسئله برای یکنواخت بودن مسلمانان و تشویق آنها است در اینکه باید هماهنگ و در یک صف بوده و برای حفظ حدود و
   ثغور دستورات اسلامی کوشا باشد.
   روزۀ درست با آوردن تعادل بین صحت جسمی و روانی رول بسزای در سعادت دارین انسان دارد. روزۀ درست با تقویت نفس
   لوّ امه و تضعیف نفس امّاره تعادلی را بین احساس و اندیشه (Intellect and Feeling (بوجود آورده اراده و کنترل انسان را بر خواهشات نفس خیلی ها قوی میگرداند. دکتر فیض الله کاکر

   ۲۲ خرداد ۱۳۹۷ at ۱۰:۳۶ ق٫ظ

   پاسخ
4. 

   مهسا مقدم :

   سلام و درود بی کران – مهسا مقدم-
   روزه از جمله اعمال عبادی است که در تمام ادیان الهی با روش های مختلفی وجود دارد و از ارکان اصلی ادیان به شمار می آید. روزه در واقع عنایت خاصی است که خداوند به روزه دار دارد و آنرا به بندگان خود سفارش کرده تا در سایه آن، بتوانند با رهانیدن خود از دام های شیطان، خود را در مسیر انبیا و ائمه(ع) قرار دهند و از هرگونه فساد و بیماری نیز مصون بمانند. کلمات کلیدی: روزه، آثار معنوی روزه، آثار بهداشتی روزه، آثار درمانی روزه، آثار اجتماعی روزه، روزه در ادیان، درجات روزه —-
   اسلام، تن پروری به معنای نفس پروری و شهوت پرستی را شدیداً محکوم کرده است، اما پرورش بدن به معنای مراقبت و حفظ سلامت و بهداشت را از واجبات شمرده و هر نوع عملی که برای بدن زیان بخش باشد را حرام کرده است. نفس پروری و شهوت رانی، همچنانکه ضد روح پروری است و موجب بیماری روح و روان می گردد، ضد بهداشت و پرورش صحیح جسم نیز هست و منجر به بیماری جسمی نیز می گردد.
   بسیاری از آداب و سنن اسلامی نه تنها موجب رشد روحی و معنوی می گردد بلکه بهداشت و سلامت بدن را نیز تضمین می کند. از جمله دستورات خداوند که این اهداف را محقق می سازد روزه است. انسان روزه دار در سایه روزه داری می تواند به رشد روحی و جسمی خود کمک کند و هرگونه آفت و میکروبی را از روح و جسم خود بزداید.
   معنای روزه
   روزه در لغت به معنای خودداری کردن از چیزی و ترک آن آمده استو در اسلام به معنای عملی است که انسان برای انجام فرمان خدا از اذان صبح تا اذان مغرب از چیزهایی که روزه را باطل می‌کند خودداری نماید.
   ارتباط بین دین با علم ، ارتباطی ناگسستنی است . چرا که خداوند متعال پدید آورنده آن می باشد و با آفرینش کون و مکان ، ظهور و بروز علم در کنار دین نیز ضروری می نماید . بنابراین هم دین و هم علم ، دو حقیقتی هستند که به ثبوت آفرینش منجر می شوند . خداشناسی دینی که از زبان اولیای الهی تبیین شده با خداشناسی طبیعی و کیهانی که از زبان دانشمندان بیان شده است هر دو دارای مقبولیت و رواج می باشد .
   در اینجا به تقارن دیدگاههای دینی و علمی درخصوص علت و فلسفه وجود و وجوب روزه می پردازیم . روزه و روزه داری نه تنها به خاطر تأمین سلامت و صحت بدن آدمی حائز اهمیت می باشد ، بلکه موجب تأمین سلامتی روح و جان نیز هست . چرا که انسان موجودی است سه بعدی ، دارای بعد روح ،‌جسم و ذهن و هر سه بعد با یکدیگر موجب معنی یافتن وی می شود . به عیارت دیگر چنانچه عقل و لزوم سلامتی جسمی آدمی حکم کند ، همان نیز به لزوم سلامتی روح حکم می نماید و انسانی که به دنبال سلامتی روح خویش در کنار جسمش نباشد نمی توان از او به عنوان انسانی سالم و تکامل یافته یاد نمود. بنابراین در مورد روزه که یکی از واجبات دینی است ، می توان گفت : «که روزه داری عبارت است از اجرای یک برنامه مذهبی بهداشتی کامل جسمی و روحی »
   در این مقاله هدف ، اهمیت روزه از نظر بهداشت روحی و جسمی است . پروفسور «الکسی سوفورین» می گوید : « جسم به هنگام روزه به جای غذا از مواد داخلی استفاده می کند و آنها را مصرف می کند و مواد کثیف و عفونی که در جسم هست و ریشه و خمیره بیماری است ، از بین می رود و بدین طریق روزه سبب بهبودی همه بیماری ها است . از این رو جسم خود را به وسیله روزه از داخل نظیف و پاکیزه می کند .»
   بنابراین روزه داری باعث هضم چربی های ذخیره در بدن ، دفع سموم فلزی و غیر فلزی وارده از محیط اطراف، ایجاد اعتدال بیولوژیکی و شیمیایی بدن و … می گردد. به قول یکی از دانشمندان روم باستان : «اولین بیماری، مربوط به پرخوری بود و نخستین درمان نیز روزه گیری است .»
   دکتر «اتوبوخنگر» در سخنرانی خویش به سال ۱۹۶۵ در یک کنگره پزشکی که در بغداد و به میزبانی انجمن پزشکی عراق برگزار گردیده ، به بیان اهمیت روزه پرداخته است. وی در این سخنرانی نتیجه مثبت چهل و پنج سال روزه درمانی مریضان خود که بالغ بر پنجاه هزار نفر بوده اند را ارائه نموده است و آنچه که در این سخنرانی قابل توجه است ، اینکه معمولاً روزه درمانی وی چهارهفته طول می کشیده است . یعنی تطابق و تساوی زمانی آن با یک ماه روزه داری . آنچه مهم و قابل توجه است این همان زمانی است که در قرآن برای روزه داری از آن یاد شده است . یعنی یک ماه تمام روزه داری برای تکامل روح و صحت جسم. بر اساس فرمایش حضرت رسول اکرم (ص) که « المعده البیت الداء و الحمیه هی الدواء» یعنی : «معده آدمی کانون بیماری ها است و پرهیز و امساک نیز داروی و بهترین روش درمان بیماری ها است .»
   وی می گوید : «بهترین درمان بیولوژیکی این است که به وسیله دفع مواد مضر و تجویز علاج طبیعی ، نیروهای درمان کننده یک ارگانیسم یا یک موجود زنده را طوری آزاد کنیم که وقتی بسیج شدند ، بیماری های مزمن و حاد را شکست بدهند . ما در روش درمان سعی می کنیم سلامت پایدار و کامل را در همان زمانیکه طبیعت برای این گونه نوسازی لازم دارد بازگردانیم . درمان بیولوژیکی و مخصوصاً روزه ، به بهترین وجه این خواسته را برآورده می سازد.»
   البته وقتی یک انسان موحد روزه می گیرد ، منظور و مقصود او جز طاعت امر الهی نیست که از آن می توان به ایمان وفاداری و ایمان فرمانبرداری یاد کرد . یعنی صداقت و ثبات قدم در انجام واجبات الهی . همچنین شاید این وهم در برخی حاصل شود که چرا روزه داری ؟

   ما می توانیم با استفاده از دارو و مراجعه به پزشک به درمان خود بپردازیم . آنچه که در اینجا قابل تأمل است اینکه تندرستی آدمی به دو قسم می باشد : طبیعی و مصنوعی .
   تندرستی طبیعی را که از مقاومت بافتها در برابر بیماریهای عفونی و دژنرانیو و تعادل دستگاه عصبی ناشی می شود گرامی می‌داریم ، نه سلامتی مصنوعی را که بر رژیم غذایی ، تزریق واکسنها ، سرم ها ، محصولات غدد ، داخلی ، ویتامینها ، آزمایشهای مکرر پرداخته شود که به این پرستاری ها نیازمند نباشد . علم طب ، به بزرگترین پیروزی خود ، روزی نائل خواهد شد که بتواند آثار بیماری و خستگی و ترس را از میان بردارد ، تا آدمیان از آزادی و مسرتی که محصول تکامل اعمال بدنی و روانی است ، برخوردار شوند.
   اما خداوند متعال با امر به بندگان خود ، به روزه داری ، مسرت روحی و فیزیکی را به آنها اعطا نموده است . این امر هیچ گونه دخالت غیر طبیعی و مصنوعی در کارکرد صحیح و مرتب بافتها و اندامهای بدن آدمی ندارد . بلکه روزه داری همان کمال مطلوب رسیدن به اعمال مرتب و صحیح تمام اجزا و اندام آدمی و نیز کمال روحانی او است .
   «هنری دیل» در یکی از سخنرانی های خود از پیروزی های چهل ساله اخیر علم درمان شناسی سخن گفته و به کشف سرم های پادزهری و واکسنها و هورمون ها و انسولین و آدرالین و تیروکسین و غیره و ترکیبات آلی آرسنیک و ویتامینها و مواد تازه دیگری که با سنتز حاصل شده و برای تسکین درد یا تحریک اعمال ناکافی بدن سودمندند ، همچنین به بناهای عظیم آزمایشگاه های صنعتی و کارخانجات دارویی اشاره کرده است.
   مرحوم «پروفسور الکسیس کارل» در بیان این پیشرفتها می گوید : « بدیهی است که این همه پیشرفتهای شیمی فیزیولوژی اهمیت زیادی دارند و برای ما رفته رفته اعمال پوشیده بدن را روشن می سازند و طب را بر پایه محکم و صحیحی می گذارند ، ولی آیا می توان از هم اکنون آنها را چون پیروزی بزرگ آدمی در تأمین سلامتی تلقی کرد؟ بعید به نظر می رسد.»
   آنچه مهم است اینکه ، سلامت مصنوعی موجبات ارضای روحی و روانی انسانی امروزی نیست و اغلب آزمایشهای مکرر طبی بعضاً باعث خستگی روان انسان ها گردیده است . اکثر داروها و درمان ها گران تمام می شود و نتایج زیادی هم به بار نمی‌آورد. جامعه صنعتی امروز علاوه بر ازدیاد امراض فیزیکی و روحی آدمی ، موجبات سلب نشاط ، آرامش و قدرت جسمی و روحی او را فراهم نموده است : و این همه معضلات و مشکلات جز با روی آوردن به انجام امور دینی در کنار علم میسر نمی گردد.
   نکته دیگر اینکه بین روزه داری با خودداری از تغذیه ، تفاوت است . روزه داری در معنای علمی آن رعایت کلیه اصول اساسی مربوط به تغذیه صحیح در زمانی خاص و پرهیز و دوری از خوردن و آشامیدن در یک فاصله زمانی خاص دیگر می باشد که هیچ تأثیری بر کم شدن فهم و قوای شعوری انسان ندارد ولی خودداری از تغذیه یا به عبارتی گرسنگی در انسان ، موجب پائین آوردن راندمان ذهنی و عقلی او می شود . چون گرسنگی و خودداری از تغذیه در ساعات شبانه روز به صورت نامنظم و غیر‌اصولی ممکن است انجام پذیرد.
   یکی از مشکلات حاصله بیولوژیکی در وجود انسان ، ظهور و حرکت فزاینده سموم متابولیکی است که به مرور موجب مسموم شدن بافتها و اندام آدمی می گردد. سموم متابولیک که نقش تعیین کننده ای در شیوع بیماری دارند ، اکثراً از متابولیسم پروتئین پدید می آیند . اما متابولیسم کربوهیدراتها چون اسید لاکتیک ، نیز این سموم را تولید می کنند . این مواد باید به روش طبیعی دفع شوند ، که یکی از عمده ترین روشهای طبیعی دفع این مواد زاید ، روزه داری می باشد .
   به عبارت دیگر تفاوت بین گرسنگی و با روزه داری عبارت است از : گرسنگی نوع اجبار و اعتراض داخلی به وجود می آورد که موجب اختلال در سلسله اعصاب مرکزی و وجود اختلال در عروق (جریان خونی و رگ ها ) و دیگر اندام و بافتهای شخص گرسنه می شود ولی روزه دار چون با اختیار خود و اطاعت از اوامر الهی اقدام به امساک و پرهیز از خوردن و آشامیدن می نماید، بنابراین علم و آگاهی (وضع فکری) او به این امر موجب هدایت کارکردی (اعمال متابولیک) تمام بدن وی می گردد.
   پژوهش های وسیع یک کلینیک روزه گیری نشان می دهد که بیماری «پارادنتوز» به هنگام گرسنگی بسیار ، وخیم می شود ولی در موقع روزه خوب می شود . همچنین آسیب «میوکارد» را می توان در اثر افزایش جریان خون و منبع اکسیژن ماهیچه قلب تسکین داد . این موضوع را می توان با گرفتن نوار قلب به نحو آشکار نشان داد .
   تفاوت دیگری که دکتر «اتوبوخنگر» بین گرسنگی با روزه داری بیان می کند : در پایان (زمان) روزه درمانی (روزه داری) افزایش تنوس (خاصیت انقباض عضلات) میو کارد ، در عکسبرداری از قلب مشهود است. هنگام ضعف ناشی از گرسنگی، ورم «اودما» ایجاد و تشدید می شود و موجب پدید آمدن ورم و رسوبات «لیپوفیل دیستروفی» و تراکم چربی در بافت ها می شود . هنگام روزه گرفتن رسوبات چربی و ورم «ادوما» کاهش می یابد، یا به کلی از بین می رود و گرفتن رژیم مناسب در پایان(زمان) روزه ، اثر درمانی روزه را افزایش می دهد .
   اما با توجه به تبیین تفاوت بین گرسنگی یا روزه داری ، آنچه که در ادامه قابل بیان است ، فواید و مزایای عمده روزه داری می‌باشد .
   تولیدات فاسد شونده بدن در سه یا چهار روز اول روزه داری، ممکن است بحران تازه ای با ایجاد تپش قلب ، ضعف و سرگیجه های موقت در وضع مزاجی روزه دار پدید آورد. ولی این حالات قابل تحمل است و جای نگرانی نیست . گاهی ممکن است جوش هایی در سطح بدن ظاهر شود، زبان بار پیدا کند ، دهان و پوست بدن بوی بد بدهد . بعضی اوقات (دربرخی افراد ممکن است) تب خفیف و ادرار غلیظ عارض شود ، مثل این است که عمل دفع مواد زاید بدن تشدید گردیده است. در این هنگام میزان شیره «ایندیکان» و چربی«گزانتول» در خون بسیار بالا می رود و دفع این مواد (هنگام روزه) از طریق ادرار به ده برابر می رسد.
   به بیانی دیگر در روزه ابتدا گرسنگی و گاهی نوعی تحریک عصبی و بعد ضعفی احساس می شود ولی در عین حال کیفیت پوشیده ای که اهمیت زیادی دارند به فعالیت می افتند. قند کبد به خون می ریزد و چربی هایی که زیر پوست ذخیره شده اند و پروتئین های عضلات و غدد و … سلول های کبدی آزاد می شوند و به مصرف تغذیه بافتها می رسند .
   بالاخره تمام اعضا مواد خاص خود را برای نگهداری تعادل محیط داخلی و قلب ، قربانی می کنند و به این ترتیب روزه تمام بافتهای بدنی را می شوید و آنها را عوض می کند . دکتر «ژان فروموزان» ، روش معالجه روزه ای را به شستشوی احشاء تعبیر می کند که روزه دار در آغاز روزه ، دارای زبانی باردار است ، عرق بدنی زیاد دارد ، دهان بو می گیرد ‌،گاه آب از بینی راه می‌افتد و این ها علامت شروع شستشوی کامل بدن است . پس از ۳ تا ۴ روز بو برطرف می شود ، اسید اوریک ادرار کاسته شده و شخص احساس سبکی و خوشی خارق العاده می کند در این حال اعضاء هم استراحتی دارند .
   از دیگر فواید روزه داری (همانگونه که در قبل آمد) هضم چربی های ذخیره بدن ، دفع سموم فلزی وارد شده به بدن از محیط اطراف ، برقراری اعتدال بیولوژیکی و شیمیایی در بدن و … می باشد ، که اختصاراً به بیان هر یک از آنها می پردازند .
   همانگونه که می دانید مواد غذایی که در طی شبانه روز وارد بدن می گردد، دو وظیفه اصلی در بدن دارد : یکی تأمین احتیاجات بیولوژیکی و شیمیایی بدن است که بر اثر فعالیت های روزانه در بدن به مصرف رسیده و دیگری تأمین دمای غریزی بدن و ایجاد نیروی محرک لازم برای فعالیتهای درونی و بیرونی آن است .
   پس، هر فردی به دو منظور فوق نیاز به مصرف مقداری معین پروتئین ، چربی ، مواد قندی ، ویتامین ها ، کربوهیدراتها و آب دارد ولی در عمل آدمی نمی تواند مطابق نیازهای بدن خویش مواد غذایی مورد نیاز روزانه را استفاده نماید. چرا که برخی از فعالیتهای روزانه وی از قبل غیر قابل پیش بینی می باشد . بنابراین امکان زیاده یا نقصان وجود مواد آلی و معدنی در بدن می‌باشد که هر کدام موجب ایجاد خلل در بافتها می شود .
   ولی آنچه بعضاً در مصرف مواد غذایی روزانه در اکثر قریب به اتفاق افراد اتفاق می افتد ، ورود مواد غذایی مازاد بر احتیاج در بدن است که به صورت قند و چربی در بافت های مختلف بدن جمع و ذخیره می شود .
   قند در بدن یا به صورت قند فعال (گلوکز) است که آماده احتراق و ایجاد نیرو است و یا اینکه به شکل غیر فعال و ذخیره ای (گلیکوژن) می باشد که به صورت مولکولهای درشت تری در بدن ذخیره شده و در صورت لزوم تبدیل به گلوکز می شود . تنها عضوی از اعضای بدن که بیشتر از سایر اعضا اقدام به ذخیره سازی مواد زاید می نماید ، کبد است . در مواقعی که بدن نیاز به گلوکز داشته باشد قند ذخیره در کبد به گلوکز تبدیل شده و وارد خون می شود تا پس از سوختن ، انرژی لازم را در بدن ایجاد نماید . البته باید توجه داشت که قند مازاد بر نیاز بدن ، پس از تغییرات چندی در بافتها تبدیل به چربی شده و ذخیره می شود ، از طرفی به علت اینکه قند ذخیره شده در بدن کودکان و افراد مسن کمتر از افراد جوان و بالغ می باشد و باعث بروز زودرس گرسنگی و پائین آمدن مقاومت بدن آنها می شود بدین خاطر در دین مبین اسلام روزه بر این قشر واجب نیست .
   مریضان و مسافران و اطفال و پیران فرتوت و زنان باردار از روزه معافند .
   دکتر بوخنگر می گوید : « متأسفانه افرادی هستند که تصلب شرائین در آنها به صورت زودرس شروع می شود. چنین افرادی قدرت واکنش در برابر انگیزه روزه درمانی ندارند ، اما خوشبختانه عده زیادی از افراد مسن هستند که قدرت واکنش آنها خوب است . مسلماً نمی توانیم بگوئیم که همیشه سن واقعی با سن بیولوژیکی بدن برابر است.»
   اما چربی ها که مصرف آنها هم باعث ایجاد انرژی در بدن شده و هم باعث به وجود آوردن برخی اسیدهای چرب در بافتهای بدن می شود . ولی مصرف چربی مازاد بر نیاز بافتها در هر روز به تدریج موجب تراکم و سفت تر شدن آنها در اعضای بدن می‌گردد که علاوه بر بروز بیماری چاقی ، موجب بروز بیماریهای عروقی از قبیل تصلب شرائین و انسداد عروق خونی که در نهایت چه بسا منجر به سکته های مغزی و قلبی شود ، می گردد. بنابراین یکی از برکات ماه مبارک رمضان و روزه داری در این ماه (علاوه بر آثار تربیتی و معنوی آن) باعث می شود که چربی های اضافه بدن شخص روزه دار مصرف بشود و بعد اگر مجدداً چربی هایی جای آنها را در ماه های بعد بگیرد تازه و غیر متراکم باشد.
   تجمع چربی در اعضای مختلف مانع کار و فعالیت طبیعی و آزاد عضو شده و بیشتر از حالت عادی عضو را به زحمت می اندازد ، مانند تجمع چربی در اطراف قلب که کارش را سنگین کرده و آن را تحت فشار قرار می دهد . ذرات چربی دور اعضا علاوه بر سایر عوارض مانند بیماری های قلبی و غیره ، چون قادرند بعضی از سموم آلی (مانند d.d.t)را در خود جذب نمایند ، بنابراین نقش اساسی را در بعضی از مسمومیتهای حرفه ای (مسمومیتهای ناشی از شغل و پیشه) بازی می نماید.
   یکی دیگر از فواید روزه داری ، دفع سموم وارده به بدن می باشد . از آنجائیکه انسان در طی دوران حیات خود به صورت مستقیم در تماس با مواد سمی و مضر خارجی می باشد که این سموم غالباً موجب مسمومیتهای خفیف و به تدریج مزمن می‌شود
   با توجه به این که ذرات بی شمار و بی نهایت ریزی از عناصر و مواد شیمیایی دائماً در فضا معلق بوده و هوا را آلوده می نماید و این همان هوایی است که در هر دقیقه هر کسی چندین لیتر از آن را فرو برده و از طریق ریه ها وارد خون می کند ، آدمی در هر دقیقه ۱۶ نفس می کشد ، هر تنفس یک دم و یک بازدم معمولی دارد که شمارش ، نوع و مقدار هوایی که وارد و خارج می‌گردد ، معین بوده و خودکار و اتوماتیک انجام می گیرد ولی تنفس عمیق سبب می شود نزدیک به دو لیتر هوا که ۱٫۵ لیتر بیشتر از هوای دم عادی است و به نام هوای تکمیلی وارد ریتین گردد و در بازدم شدید و عمیق باز ۳٫۵ لیتر هوا که مجموعه ای از بازدم عادی و هوای اندوخته است، به نام ظرفیت حیاتی از دهان خارج می شود و چون در بازدم بسیار عمیق هم ششها نمی تواند کاملاً روی هم جمع کند ، لذا حدود یک لیتر هوا به نام هوای همیشگی در ریه ها باقی می ماند . از این رو هر گز نمی توان اهمیت تغییرات هوا و مخصوصاً آلودگی آن را با مواد مضر و نامأنوس نادیده گرفت به خصوص اگر از آخرین نظریات متخصصین و دانشمندان رشته های مختلف طبی و بهداشتی دایر بر ازدیاد امراض مختلف ناشی از آلودگی هوا درمیان شهر نشینان و ساکنین مناطق صنعتی با خبر باشیم .
   از طرفی باید توجه داشت که اجسام در شیمی ممکن است دارای یکی از سه خاصیت شیمیایی مختلف زیر باشند : یا دارای خاصیت اسیدی هستند (مثل جوهر نمک موجود در سرکه ، جوهر گوگرد و تمام مشتقات شبه فلزی که پس از مجاورت با آب اثر اسیدی از خود نشان می دهد .) و یا دارای خاصیت قلیایی می باشند (مانند : آهک زنده یا مرده ، سنگ قلیا و آمونیاک) و یا اجسامی خنثی به شمار می روند (مانند نمک طعام) که بنا به اقتضای محیطی و مکانی ممکن است انسانها در طی شبانه روز به طور مستقیم و یا غیر مستقیم با مواد و اجسام مختلف در تماس باشند که باعث ورود سموم فلزی به بدن می باشد.
   این سموم یا به صورت املاح فلزی محلول در مایعات (به ویژه آب) و یا به صورت ذرات معلق (گازهای سمی) می باشد که در تماس آدمی (مستقیم و غیر مستقیم) با آن در نهایت وارد خون می شود که مقداری از این سموم دفع شده و مقداری دیگر جذب خون می شود و به مرور موجب بروز بیماریهای خونی و … می گردد. اینکه اسلام تأکید می کند که در هنگام روزه داری تنفس و فروبردن دود و بخار غلیظ یکی از مبطلات روزه است بدین خاطر است که اثرات سوء سمی ذرات معلق در هوا زیاد می باشد . بنابراین روش درمانی ، منحصر به فرد در این زمینه ها ،‌عبارت است از : ایجاد تغییرات اساسی در وضع بیولوژیکی و حالت فیزیکی و شیمیایی محیط خون و نسوج (بافتها) و سلولها ، که آن نیز در حال سلامتی منحصر به حال روزه داری است . تغییراتی که در حال روزه داری از لحاظ بیولوژیکی و حالت فیزیکی و شیمیایی در خون و در نتیجه در سلولها و بافتها حاصل می شود ، شرایط فیزیکی و شیمیایی خون را تغییر داده ، بالاخره منجر به حل سموم فلزی رسوب شده در اعضاء و دفع آنها از راه کلیه ها می گردد، که وقتی این تغییرات به مدت طولانی و با دو تناوب مشخص (در حال ناشتایی و افطار کردن) انجام پذیرد ، مؤثر خواهد بود.
   وبالاخره اینکه روزه همچون سایر اعمال عبادی است که از سوی خداوند متعال بر بندگان خویش واجب شده و نیز مقدمه جهاد اکبر است که در میان تمام ادیان و به طور کامل تر و جامع تر در بین مسلمین رایج می باشد ، بکوشیم تا در این ماه شریف نهایت بهره و استفاده را از الطاف و عنایات حضرت حق تعالی ببریم و با طلب از درگاه ایزد منان رستگاری خویش و تمام بشریت را آرزو نمائیم که :
   وَ اِن تَصوُموا خَیرٌ لَکُم اِن کُنتُم تَعلَمُون« اگر روزه بگیرید به نفع شما است ، چنانچه آن را درک کنید» (سوره بقره ،‌آیه ۱۸۴)

   ۲۰ خرداد ۱۳۹۷ at ۱۰:۱۲ ق٫ظ

   پاسخ
5. 

   mahdich82 :

   سلام.طاعات و عبادات همتون مورد قبول حق . در متن زیر به فواید روحی و جسمی و الهی روزه گرفتن اشاره شده است که میتواند ما نوجوانان بیشتر به سوی روزه گرفتن تشویق کند.

   به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از پایگاه خبری دانشجویان بیدار، آنچه که بسیار سوال برانگیز است این می‌باشد با وجود اینکه پروردگار متعال چیزی غیر مصلحت انسان‌ها معین نکرده چرا برخی از انسان‌ها قدر نعمت‌های خدا را نمی‌دانند هر مسئله و حکمی را که خداوند منان برای انسان‌ها معین کرده بدون شک به مصلحت انسان‌ها است.

   چه خوب است که هر فردی ورود به ماه رمضان را مبارک بداند و از پروردگار خود شکرگذار باشد که یک سال دیگر او را مهمان خود کرده است.

   گاهی انسان‌ها بهانه‌های بنی‌اسرائیلی می‌آورند که روزه نگیرند اما اگر فرد بداند که فضیلت‌های این ماه مبارک چیست شاید کمتر بهانه‌تراشی کند.

   فضیلت ماه مبارک رمضان

   «رمضان» در لغت از «رمضاء» به معناى شدت حرارت گرفته شده و به معناى سوزانیدن مى باشد. چون در این ماه گناهان انسان بخشیده مى شود، به این ماه مبارک رمضان گفته اند.
   پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) مى فرماید: “انما سمى الرمضان لانه یرمض الذنوب; ماه رمضان به این نام خوانده شده است، زیرا گناهان را مى سوزاند”.
   رمضان نام یکى از ماه هاى قمرى و تنها ماه قمرى است که نامش در قرآن آمده است.
   در این ماه کتاب هاى آسمانى قرآن کریم، انجیل، تورات، صحف و زبور نازل شده است.
   این ماه در روایات اسلامى ماه خدا و میهمانى امت پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) خوانده شده و خداوند متعال از بندگان خود در این ماه در نهایت کرامت و مهربانى پذیرایى مى کند;

   پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله) مى فرماید: «ماه رجب ماه خدا و ماه شعبان ماه من و ماه رمضان، ماه امت من است، هر کس همه این ماه را روزه بگیرد بر خدا واجب است که همه گناهانش را ببخشد، بقیه عمرش را تضمین کند و او را از تشنگى و عطش دردناک روز قیامت امان دهد.»
   این ماه، در میان مسلمانان از احترام، اهمیت و جایگاه ویژه اى برخوردار و ماه سلوک روحى آنان است و مؤمنان با مقدمه سازى و فراهم کردن زمینه هاى معنوى در ماه هاى رجب و شعبان هر سال خود را براى ورود به این ماه شریف و پربرکت آماده مى کنند، و با حلول این ماه با شور و اشتیاق و دادن اطعام و افطارى به نیازمندان، شب زنده دارى و عبادت، تلاوت قرآن، دعا، استغفار، دادن صدقه، روزه دارى و… روح و جان خود را از سرچشمه فیض الهى سیراب مى کنند.

   فضائل ماه رمضان
   گرچه ذکر تمام فضائل ماه مبارک رمضان از حوصله این مقال خارج است; ولى پرداختن و ذکر برخى از فضائل آن از نظر قرآن و روایات اسلامى خالى از لطف نیست.
   ۱. برترین ماه سال
   ماه مبارک رمضان به جهت نزول قرآن کریم در آن و ویژگى هاى منحصرى که دارد در میان ماه هاى سال قمرى برترین است; قرآن کریم مى فرماید: «ماه رمضان ماهى است که قرآن براى هدایت انسان ها در آن نازل شده است.»
   پیامبر گرامى(صلى الله علیه وآله) درباره ماه رمضان مى فرماید: «اى مردم! ماه خدا با برکت و رحمت و مغفرت به شما روى آورد، ماهى که نزد خدا از همه ماه ها برتر و روزهایش بر همه روزها و شب هایش بر همه شب ها و ساعاتش بر همه ساعات برتر است، ماهى است که شما در آن به میهمانى خدا دعوت شده و مورد لطف او قرار گرفته اید، نفس هاى شما در آن تسبیح و خوابتان در آن عبادات، عملتان در آن مقبول و دعایتان در آن مستجاب است…. بهترین ساعاتى است که خداوند به بندگانش نظر رحمت مى کند… .»
   ۲. نزول کتب آسمانى در این ماه
   تمام کتب بزرگ آسمانى مانند: قرآن کریم، تورات، انجیل، زبور، صحف در این ماه نازل شده است. حضرت امام صادق(علیه السلام) مى فرماید: «کل قرآن کریم در ماه رمضان به بیت المعمور نازل شد، سپس در مدت بیست سال بر پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) و صحف ابراهیم در شب اول ماه رمضان و تورات در روز ششم ماه رمضان، انجیل در روز سیزدهم ماه رمضان و زبور در روز هیجدهم ماه رمضان نازل شد.»
   ۳. توفیق روزه
   در ماه رمضان خداوند متعال توفیق روزه دارى را به بندگانش داده است; «پس هر که ماه [رمضان] را درک کرد، باید روزه بگیرد.»
   انسان افزون بر جنبه مادى و جسمى، داراى بُعد معنوى و روحى هم هست و هر کدام در رسیدن به کمال مطلوب خود، برنامه هاى ویژه را نیاز دارند، یکى از برنامه ها براى تقویت و رشد بُعد معنوى، تقوا و پرهیزگارى است; یعنى اگر انسان بخواهد خودش را از جنبه معنوى رشد و پرورش دهد و به طهارت و کمال مطلوب برسد، باید هواى نفس خود را مهار کند و موانع رشد را یکى پس از دیگرى بر دارد و خود را سرگرم لذت ها و شهوات جسمى نکند. یکى از اعمالى که در این راستا مؤثر و مفید است روزه دارى است، قرآن کریم مى فرماید: «… اى افرادى که ایمان آورده اید! روز بر شما نوشته شد، همان گونه که بر پیشینیان از شما نوشته شده، تا پرهیزگار شوید.»

   برخى از فواید و فضائل روزه:

   الف. تقویت تقوا، پرهیزگارى و اخلاص;

   امام صادق(علیه السلام) مى فرماید: خداوند متعال فرموده: «روزه از من است و پاداش آن را من مى دهم.»
   حضرت فاطمه(علیها السلام) مى فرماید: «خداوند روزه را براى استوارى اخلاص، واجب فرمود.»

   ب. مانع عذاب هاى دنیوى و اخروى:

   امام على(علیه السلام) مى فرماید: «روزه روده را باریک مى کند گوشت را مى ریزد و از گرماى سوزان دوزخ دور مى گرداند.»
   پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) مى فرماید: «روزه سپرى در برابر آتش است.»

   ج. آرامش روان و جسم:

   روزه دارى روح و روان و قلب و دل و نیز جسم را آرامش داده و باعث سلامتى روح و تندرستى جسم مى شود.
   پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) مى فرماید: «روزه بگیرید تا سالم بمانید.»
   باز مى فرماید: «معده خانه تمام دردها و امساک [روزه] بالاترین داروهاست.»
   حضرت امام باقر(علیه السلام) مى فرماید: «روزه و حج آرام بخش دلهاست.»
   حضرت على(علیه السلام) مى فرماید: «خداوند بندگان مؤمن خود را به وسیله نمازها و زکات و حدیث در روزه دارى روزه هاى واجب [رمضان] براى آرام کردن اعضا و جوارح آنان، خشوع دیدگانش و فروتنى جان هایشان و خضوع دلهایشان حفظ مى کنند.»
   امروزه در علم پزشکى و از نظر بهداشت و تندرستى نیز در جاى خود ثابت شده که روزه دارى تأثیرهاى فراوانى بر آرامش روح و روان و سلامتى جسم و بدن دارد، دفع چربى هاى مزاحم، تنظیم فشار، قند خون، و… نمونه آن است.

   د. مانع نفوذ شیطان:

   امام على(علیه السلام) به پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) عرض کرد: یا رسول الله! چه چیزى شیطان را از ما دور مى کند؟ پیامبرگرامى(صلى الله علیه وآله) فرمود: روزه چهره او را سیاه مى کند و صدقه پشت او را مى شکند.»
   بنابراین، روزه مانع نفوذ شیطان هاى جنى و انسى شده و وسوسه هاى آنان را خنثى مى کند.

   هـ . مساوات بین غنى و فقیر:

   انسان روزه دار در هنگام گرسنگى و تشنگى، فقرا و بینوایان را یاد مى کند و در نتیجه به کمک آن ها مى شتابد. حضرت امام حسن عسگرى(علیه السلام) درباره علت وجوب روزه مى فرماید: «تا توانگر درد گرسنگى را بچشد و در نتیجه به نیازمند کمک کند.»

   و. احیاء فضائل اخلاقى

   حضرت امام رضا(علیه السلام) درباره علت وجوب روزه مى فرماید: «تا مردم رنج گرسنگى و تشنگى را بچشند و به نیازمندى خود در آخرت پى ببرند و روزه دار بر اثر گرسنگى و تشنگى خاشع، متواضع و فروتن، مأجور، طالب رضا و ثواب خدا و عارف و صابر باشد و بدین سبب مستحق ثواب شود،…

   روزه موجب خوددارى از شهوات است، نیز تا روزه در دنیا نصیحت گر آنان باشد و ایشان را در راه انجام تکالیفشان رام و ورزیده کند و راهنماى آنان در رسیدن به اجر باشد و به اندازه سختى، تشنگى و گرسنگى که نیازمندان و مستمندان در دنیا مى چشند پى ببرند و در نتیجه، حقوقى که خداوند در دارایى هایشان واجب فرموده است، به ایشان بپردازند… .» و… .

   ۴. وجود شب قدر در این ماه

   شب قدر از شب هایى که برتر از هزار ماه است و فرشتگان در این شب به اذن خدا فرود مى آیند و جمیع مقدرات بندگان را در طول سال تعیین مى کنند و وجود این شب در این ماه مبارک نعمت و موهبتى الهى بر امت پیامبر گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله) است و مقدرات یک سال انسان ها (حیات، مرگ، رزق و…) براساس لیاقت ها و زمینه هایى که خود آنها به وجود آورده اند تعیین مى شود و انسان در چنین شبى با تفکر و تدبر مى تواند به خود آید و اعمال یک سال خود را ارزیابى کند و با فراهم آوردن زمینه مناسب بهترین سرنوشت را براى خود رقم زند.
   حضرت امام صادق(علیه السلام) مى فرماید: «تقدیر مقدرات در شب نوزدهم و تحکیم آن در شب بیست و یکم و امضاء آن در شب بیست و سوم است.»

   ۵. بهار قرآن

   نظر به این که قرآن کریم در ماه مبارک رمضان نازل شده و تلاوت آیات آن در این ماه فضیلت بسیارى دارد، در روایات اسلامى، از ماه رمضان به عنوان بهار قرآن یاد شده است; چنان که حضرت امام باقر(علیه السلام)مى فرماید: «هر چیزى بهارى دارد و بهار قرآن ماه رمضان است.»

   یک نکته!

   بدیهى است فضائل و ثواب هایى که براى ماه مبارک رمضان و روزه دارى ذکر شده و به برخى از آن ها اشاره شد، از آنِ کسانى است که حقیقت آن را درک کنند و به محتواى آن عمل و در گفتار و کردار به کار گیرند و به آن ها جامه عمل بپوشانند.

   چنان در روایات اسلامى براى روزه دارى آدابى ذکر شده و کسانى که صرفاً تلاوت قرآن مى کنند، ولى به آیات و احکام آن عمل نمى کنند و یا آن که از روزه دارى تنها رنج گرسنگى و تشنگى را مى کشند و بوسیله گناه، تأثیر روزه را از بین مى برند و ماه مبارک رمضان و فضاى معنوى آن تأثیرى بر اشخاصى بر جاى نمى گذارد، مورد نکوهش قرار گرفته اند.
   چنان که پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) به زنى که با زبان روزه کنیز خود را دشنام مى داد فرمود: چگونه روزه دارى و حال آن که کنیزت را دشنام مى دهى؟! روزه فقط خوددارى از خوردن و آشامیدن نیست، بلکه خداوند آن را علاوه بر این دو، مانع کارها و سخنان زشت که روزه را بى اثر مى کنند قرار داده است، چه اندکند روزه داران و چه بسیارند کسانى که گرسنگى مى کشند.»
   حضرت امام سجاد(علیه السلام) در دعاى حلول ماه رمضان به درگاه خداوند عرض مى کند: به وسیله روزه این ماه یاریمان ده تا اندام هاى خود را از معاصى تو نگه داریم و آن ها را به کارهایى گیریم که خشنودى تو را فراهم آورد، تا با گوش هایمان سخنان بیهوده نشنویم و با چشمانمان به دین لهو و لعب نشتابیم و تا دستمانمان را به سوى حرام نگشاییم و با پاهایمان به سوى آن چه منع شده ره نسپاریم و تا شکمهایمان جز آن چه را تو حلال کرده اى در خود جاى ندهد و زبان هایمان جز به آن چه تو خبر داده اى و بیان فرموده اى گویا نشود… .»
   بنابراین، در ماه مبارک باید تمام اعضا و جوارح را از حرام دور نگه داشت و با اخلاص، توکل و توسل از اهل بیت(علیهم السلام) و عمل به دستورها و احکام قرآن کریم و دورى از گناهان، انجام توبه نصوح و واقعى، عبادت، شب زنده دارى، درک فضیلت شب قدر و…

   فضیلت ماه مبارک رمضان را درک کرد و از آن در راستاى رسیدن به کمال حرکت کرد و باید در این ماه به گونه اى خودسازى کرد که با اتمام ماه مبارک تأثیر و فواید آن در روح و جان افراد باقى باشد و اثر آن تا ماه رمضان آینده سال بعد ماندگار باشد.

   روزه تاثیر شگرفی بر جسم و روح انسان دارد و نه تنها به تقویت جسم می پردازد بلکه در درمان بسیاری از بیماری ها نیز مفید است.

   روزه می تواند بسیاری از بیماری ها مانند آلزایمر، ضعف حافظه، بیماری های چشمی و افسردگی که در نتیجه افزایش سن در روح و جسم اشخاص بروز می کند را کاهش دهد.
   * تاثیر روزه داری بر ترشح هورمون ها و سلول ها

   روزه می تواند به تنظیم عملکرد و همینطور کنترل ترشح هورون ها پرداخته زیرا بسیاری از اختلالات هورمونی به دیل رژیم غذایی نامناسب و همینطور وزن زیاد بروز می کند. در صورتی که در ماه رمضان و با دنبال کردن یک رژیم غذایی متعادل می توان تا حد زیادی به تنظیم فعالیت هورمون ها پرداخت.

   از دیگر فواید روزه داری می توان به تنظیم متابولیسم بدن اشاره کرد که باعث کاهش قند خون و همینطور کنترل فعالیت کبد می شود.

   * تاثیر روزه بر چربی خون
   روزه گرفتن برای افرادی که مبتلا به چربی خون بالا هستند، بسیار مفید است. روزه به مبارزه علیه چربی های بد خون یعنی LDL پرداخته و برعکس میزان چربی های مفید خون HDL را افزایش می دهد.
   بدن در مدت زمان روزه داری از چربی های ذخیره شده، استفاده می کند که این کار کاهش توده های چربی بدن و همینطور کاهش وزن را به دنبال دارد.
   * تاثیر روزه بر ترمیم بافت ها

   روزه داران در این ماه می توانند به ترمیم و رفع التهاب های سلول های بدن خود کمک کنند. انرژی بدن در روزه داری به جای آنکه صرف گوارش یا هضم مواد غذایی شود به ترمیم بافت، سلول ها یا افزایش قدرت سیستم ایمنی می پردازد.

   * تاثیر روزه گرفتن بر دستگاه گوارش

   دستگاه گوارش را می توان یکی از پرکارترین دستگاه های بدن نامید زیرا گوارش دائما در حال هضم غذاست تا بتواند مواد مورد نیاز سایر قسمت های بدن را تامین کند. دستگاه گوارش روزه داران در ماه رمضان می تواند استراحت کرده تا بدن از ابتلا به بیماری های گوارشی در امان بماند.

   * روزه و سم زدایی
   سم زدایی، یکی از مهمترین فواید روزه داری است. سم زدایی با روزه گرفتن به طور طبیعی انجام می شود و سم از روده ها، کبد، کلیه، ریه و … خارج می شود.

   * روزه و کنترل چاقی
   یکی از فواید مهم روزه داری را می توان در کنترل وزن و چاقی دانست. بدن در ماه رمضان به کاهش دفعات وعده های غذایی عادت می کند و این عادت غذایی می تواند رژیم غذایی غلط و نادرست گذشته را اصلاح کند تا با سوخت بافت های چربی بتوان به تناسب اندام دست پیدا کرد.

   * روزه و افسردگی

   روزه نه تنها بر جسم انسان تاثیر دارد بلکه روح انسان را نیز صیقل داده و در درمان بیماری های روحی و افسردگی مفید است زیرا روزه تاثیر ضد افسردگی نیز دارد.

   * تاثیر روزه بر دیابت نوع ۲

   اضافه وزن و افزایش دریافت مواد غذایی پر چرب و پرکربوهیدرات در بیماران مبتلا به دیابت منجر به افزایش قند خون و همینطور افزایش وزن می شود. اما بیماران دیابتی با کاهش دریافت کالری می توانند مانع از ذخیره موادی مانند قند و شکر شوند.

   ۱۵ خرداد ۱۳۹۷ at ۹:۱۵ ق٫ظ

   پاسخ
6. 

   نازنین :

   سلام خد مت همه روزه داران. طاعات و عباداتتون قبول حق! بنده برای تهیه این متن از هیچ منبعی کمک نگرفتم پس لازم به ذکر آن نیست. من به عنوان یک نوجوان می گویم: روزه،یعنی ما مسلمان واقعی هستیم. بعضی افراد هستند که فکر می کنند چون در نوزادی در گوش آن ها اذان و اقامه خوانده شده، مسلمان اند! این افراد سخت در اشتباهند و به اصطلاح دارند خودشان را گول میزنند.( شاید برای شما عجیب باشد ولی بنده به چشم خودم دیده ام.) وقتی ما در انجام احکام دینی کوتاهی می کنیم، در واقع فقط اسم مسلمان را یدک می کشیم!. روزه گرفتن علاوه یر اینکه باعث می شود حال نیازمندان را درک کنیم، از نظر من یک امتحان الهی است. ما که دم از مسلمانی و با ایمانی میزنیم باید روزه بگیریم یا نه؟ حتما خدا با خودش می گوید: تو که می گفتی من مسلمانم، حال تا کمی سختی دیدی، جا زدی؟ بیایید روزه بگیریم. امتحانات خرداد ماه تمام شد. منتظرگرفتن کارنامه مان هستیم. ولی حالا که دیگر بزرگ شده ایم باید علاوه بر امتحانات خرداد ماه امتحانات الهی را هم به خوبی تمام کنیم و منتظر اصلی ترین کارنامه مان باشیم. روز قیامت را یادتان رفته؟ آن روز که اصلی ترین کارنامه را می گیریم؟ اگر همه را خیلی خوب گرفته باشیم، جایزه بزرگی در انتظار ماست! چه جایزه ای بهتر از بهشت زیبا و جاودان؟ بهشتی که توصیف نا پذیر است! چه خوب که خواهر و برادر کوچکترمان هم به روزه گرفتن تشویق کنیم! به جای گشنمه، گشنمه گفتن جلوی بچه ها، می تونیم بگیم چقدر حس خوبی داریم! چه خوب که کوچکتر ها را با کله گنجشکی آشنا کنیم و برای تشویق هر چه بیشتر آنها جایزه ای در نظر بگیریم. امیدوارم روزه هاتون مورد قبول خدای بزرگ قرار بگیره و همتون در اون جایزه بزرگه که براتون گفتم جا داشته باشین. من و خانوادم رو هم دعا کنید. با تشکر ازسایت خوبتون!

   ۱۵ خرداد ۱۳۹۷ at ۶:۵۴ ق٫ظ

   پاسخ
7. 

   حسین حاجی غلام :

   سلام به دوستان عزیزم امیدوارم نماز و روزه هاتون مورد قبول درگاه حق قرار گرفته باشه. چه خوب که تو این ماه پر برکت سایت نوجوان ها این موضوع انتخاب کرده تا ما بیشتر آشنا بشیم پس من سریع برم سر اصل مطلب خوب دوستان عزیز فواید روزه به دو دسته تقسیم میشه، علمی و اسلام و قرآن  خوب من میرم سراغ دسته دوم، می گویند که به وسیله روزه می توان سپری ساخت  که انسان را از آتش جهنم حفظ کند چون ما در روایت داریم که می گوید : «الصوم جنه من النار»

   یکی از مهمترین فواید این است که قرآن مجید این فایده عظیم را با جمله «لعلکم تتقون» گویا می شود و این عبادت را عامل مهم تقوی می شمارد چون تقوی و پرهیزگاری در تربیت و سازندگی و هویت یک مسلمان نقش بسیاری مهمی دارد و برای رسیدن به همین اثر پرارزش است که بهترین عبادت در ماه مبارک صیام و خصوصا در حال روزه، اجتناب از گناهان است و از فواید دیگر این است که روزه زمینه را برای مهار کردن نفس اماره را فراهم می کند و غلبه بر نفس اماره خیلی در اسلام سفارش شده است.
   فواید طبی و بهداشتی روزه انقدر زیاد است  که شاید نیاز به بیان و توضیح نداشته باشد و بیشتر شما مردم کم و بیش از آن آگاهید و از جمله آن فواید طبی این است که: تعداد دفعات وعده غذایی معمول مردم سه وعده است و تقریباً در همه ساعات دستگاه گوارش به هضم، جذب و دفع غذا مشغول است. روزه باعث می شود که از یک سو این اعضاء استراحت کنند و از فرسودگی در امان بمانند و نفس تازه بگیرند و از سوی دیگر ذخایر چربی که زیانهای مهلکی دارند تحلیل رفته و کاسته شوند و به عبارتی استراحت کرده و نیروی و انرژی تازه بگیرند.
   خوب حالا که از نظر اسلام با روزه به طور خلاصه آشنا شدین میرم که از نظر پزشکی و علمی براتون فواید روزه بگم خوب چند مورد هست که اول از اونها تجزیه چربی هاست، به مرور زمان با گذشت چند روز از روزه داری کمبود مواد غذایی در بدن تشدید می شود و بدن برای جبران این کمبود و تامین انرژی مورد نیاز از منابع درونی خود استفاده می کند که به این حالت اتولیز یا خودگوارشی می گویند.اتولیز باعث تجزیه چربی های ذخیره شده در بدن و تولید انرژی می شود. با کاهش تعداد وعده های غذایی در ماه رمضان و به دنبال آن کاهش انرژی در بدن، چربی ها به عنوان اولین منابع تامین انرژی مورد استفاده قرار گرفته و چربی های اضافی تجمع یافته در بدن که از مهم ترین عوامل اضافه وزن هستند، به تدریج از بین می روند و شخص سلامت خویش را باز می یابد یا به نوعی چربی سوزی به شمار میرود. شماره دوم سم زدایی هست.،سم زدایی یکی از بهترین فواید روزه داری است. سم زدایی یا دفع سموم از بدن به طور طبیعی از طریق روده ها، کبد، کلیه ها، ریه، برخی از غدد و پوست انجام می شود اما این فرایند با روزه داری تسریع می شود چرا که در زمان روزه داری به جهت کاهش چشمگیر ورود مواد غذایی به بدن، بدن برای تأمین انرژی از ذخایر چربی استفاده می کند( به عقیده پزشکان چربی ها از مهم ترین منابع تولید کننده سموم هستند) که این امر باعث دفع سموم بدن می شود. این هم دو مورد فایده علمی بود دوستان با دانستن این مورد من خودم برای روزه گرفتن بیشتر علاقه پیدا میکنم شما چطور؟
   و در آخر با این جمله از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به پایان برسونم که می‌فرماید «صوموا تصحوا»، روزه بگیرید تا سالم بمانید.

   ۱۵ خرداد ۱۳۹۷ at ۲:۵۸ ق٫ظ

   پاسخ
8. 

   فاطمه :

   روزه، فتح قله تقوا
   ماه مبارک رمضان ماه ایجاد و تقویت بسیارى از ملکات اخلاقى است که آدمى مى‏ تواند با نهادینه کردن و درونى کردن این ملکات، راه خود را براى حرکت در این مسیر در ماههاى بعد فراهم سازد. تقویت اراده و رسیدن به حریت و آزادگى اولین ثمره روزه است.

   مقدمه:

   بار دیگر ماه مبارک رمضان فرا رسید ماهى که سراسر مهر و رحمت و امید و نعمت است. عید اولیاى الهى و بهار قرآن، گلستان دعا و بوستان مناجات با معبود. ماهى که شب قدرش ظرف نزول قرآن است. شب نور و برکت، شب عفو و رحمت، شب آزادى و حریت و شب بیدارى و سعادت و ا گر چنین ماه و چنین شبى نبود چگونه انسان غفلت زده و آلوده و در بند هواها و هوس‏هاى نفسانى را امید به بیدارى و بازگشت به خویش بود.

   عاشقان کوى دوست ماه‏هاست که در انتظار فرارسیدن این ماه ‏اند و از رجب به استقبالش شتافتند تا با زلال عطوفت الهى غبار از جان و زنگار از قلب خویش بزدایند.
   و ما نیز قلم به کف گرفتیم تا با نگارش ذره‏اى از بى‏کران فضیلت و آثار و ثمرات روزه، پندى به خویش و تذکرى به دوستان اهل معرفت دهیم.

   فضیلت ماه مبارک رمضان‏
   براساس آیات و روایات، ماه مبارک رمضان ماهى است ممتاز از دیگر ماهها و از حیث فضیلت بسیار برتر از آنها که نه فقط در امت پیامبر بلکه در امم سابق نیز چنین بوده است. قران نزول خود را در این ماه عظیم مى‏داند: «شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِى أُنزِلَ فِیهِ الْقُرْءَانُ» براساس روایات، دیگر کتب آسمانى نیز در این ماه نازل شده از جمله طبق روایتى از امام صادق(ع) «تورات» در ششم ماه مبارک رمضان، «انجیل» در دوازدهم، «زبور» در هجدهم و قرآن در شب قدر نازل گردیده است.(۱)

   ماه رمضان «شهر اللّه»(۲) لقب گرفته است. براساس این قول رمضان اسمى از اسماء الهى است(۳) و از این‏رو در حدیثى از امام على(ع) آمده است که فرمودند: «لاتقولوا رمضان و لکن قولوا شهر رمضان فانکم لاتدرون ما رمضان؛ نگویید رمضان، بلکه بگویید ماه رمضان. همانا شما نمى‏دانید رمضان چیست؟»(۴)

   درباره معناى «رمضان» علاوه بر قول نقل شده در بالا دو معناى دیگر نیز بیان شده است که نظر به ارتباط معناى لغوى با فضیلت این ماه ذکر آن خالى از فایده نیست. و ما این دو معنى را از تفسیر لطیف کشف الاسرار نقل مى‏ کنیم: «اینک ماه رمضان اقبال کرد بر دوستان، ماهى که هم بشوید و هم بسوزد. بشوید به آب توبه دلهاى مجرمان، بسوزد به آتش گرسنگى تنهاى بندگان، اشتقاق رمضان از «رَمْضا» است یا از «رَمَضَ» اگر از «رمضا» است آن سنگ گرم باشد که هر چه بر آن نهند بسوزد و اگر از «رمض» است باران باشد که به هر چه رسد آن را بشوید.»( ۵)

   در ابتداى خطبه طولانى پیامبر اکرم(ص)نیز که در آخرین جمعه ماه شعبان ایراد شده است گوشه‏ اى از فضیلت این ماه بیان شده و آمده است: «اى مردم بدرستى که رو کرده به سوى شما ماه خدا و رحمت و آمرزش الهى، ماهى که نزد خدا بهترین ماهها و روزهایش بهترین روزها و شبهای ش بهترین شب‏ها…. اى مردم! درهاى بهشت در این ماه گشوده است…. و درهاى آتش بسته… و شیاطین در بندند…»(۶)

   سخن در باب فضیلت این ماه بسیار است و مجال اندک. اما براى ورود به بحث حقیقت روزه و آثار و ثمرات آن لازم بود شناختى هر چند اندک از فضیلت این ماه داشته باشیم چرا که درخت عمل در سرزمین معرفت مى ‏روید اگر این معرفت درست باشد عمل صالح نیز درست و در غیر این صور ت عمل ما آفت‏ پذیر خواهد بود.

   حقیقت روزه
   قرآن کریم در اشاره ‏اى بسیار کوتاه اما پر مغز و پر معنى حقیقت روزه و هدف از آن را بیان فرموده است در آیه ۱۸۳ سوره بقره مى‏ خوانیم: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِن قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ؛ اى کسانى که ایمان آورده ‏اید! روزه بر شما واجب شد همانگونه که بر پیشینیان شما واجب گردید باشد که پرهیزکار شوید.»

   خداوند این آیه را با خطاب خاص خود به دوستانش آغاز مى‏ کند و چه خطابى برتر از خطاب معبود با انسان، که چنین نواى گوش ‏نوازى قبل از هر چیز تمامى سختى‏ هاى روزه را از یاد انسان مى‏ برد. امام صادق(ع) درباره این خطاب الهى مى‏ فرمایند: «لذّه ما فى النداء اَزال تَعَ بَ العباده و العناء؛(۷) لذت آنچه در این خطاب است رنج و سختى عبادت را از بین مى‏ برد».

   در ادامه آیه خداوند فلسفه تشریع روزه را که در اُمم گذشته نیز جریان داشته بیان مى‏ کند و مى ‏فرماید: «لعلّکم تتقون» رسیدن به مرحله تقوا هدف روزه و حقیقت آن است. از این عبارت کوتاه مى‏توان دنیایى از معنا را فهمید چرا که تقوا «خیر دنیا و آخرت»(۸) و «سرآمد همه کارهاست»(۹) و رسیدن به این مهم یعنى نهایت کمال آدمى و سعادت دنیا و آخرت.

   چنانکه تقوا همه جانبه است و فقط به تقواى قلب یا عضو خاص یا حوزه معین اعم از فرهنگى، اخلاقى، اجتماعى، سیاسى، اقتصادى، محدود نمى‏ شود و شامل همه این ابعاد مى‏ گردد. روزه نیز فقط امساک از خوردن و آشامیدن نیست بلکه روزه دل، روزه چشم، روزه زبان، روزه قلب را شا مل مى‏ شود و در یک کلام آنکه تمامى وجود آدمى در اختیار احکام و فرائض الهى باشد.

   چنین روزه‏ اى سپر آدمى است(۱۰) در برابر آتش، بهشت را واجب مى‏ کند(۱۱) و خالص شدن آدمى را به همراه مى‏ آورد(۱۲) و به میراث روزه که همان یقین به ذات اقدس الهى است نایل مى‏ کند. در حدیث معراج آمده است که پیامبر(ص) فرمود: «پروردگارا! میراث روزه چیست؟ خداوند فرم ود: روزه حکمت به ارث مى‏ نهد و حکمت معرفت و معرفت یقین مى‏ آورد و چون بنده به یقین رسید دیگر براى او اهمیتى ندارد که چگونه شب و روز خود را بگذراند. به سختى یا به آسانى».(۱۳)

   اما روزه‏اى که فقط امساک از خوردن و آشامیدن بدون توجه به محرمات الهى و واجبات خداوندى باشد بهره آن همان گرسنگى و تشنگى و رفع تکلیفى بیش نخواهد بود. چنانکه پیامبر خدا(ص) مى‏ فرمایند: «بسا روزه‏ دارى که بهره او از روزه‏ اش گرسنگى و تشنگى است و بسا شب زنده‏ دا رى که بهره او از عبادت شبانه ‏اش فقط بى‏ خوابى است.»(۱۴) چه خسران زده‏ ایم اگر تشنگى و گرسنگى را تحمل کنیم و دست خالى این ماه را پشت سر بگذاریم در این صورت سپر آتش را که همان اصل روزه است به همراه داریم اما با اعمال ناشایستمان آن سپر را پاره کرده ‏ایم سپرى که از ما در برابر آتش محافظت نمى‏ کند. این سپر را چه فایده و این روزه را چه سود که پیامبر عظیم مى‏ فرماید: «الصُّوُم جُنَّهٌ مالَمْ یَخْرقْها»(۱۵) روزه سپر است تا زمانى که (آدمى با اعمال ناشایست) آن را ندرد»

   مراتب روزه‏
   چنانکه تقوا را مراتبى است و انسانها در بهره‏ مندى از آن یکسان نیستند روزه هم که ابزارى براى رسیدن به تقوا است درجات و مراتبى دارد. اهل معرفت در بیان درجات روزه همانند تقوا سه مرتبه و درجه براى آن قایل شده ‏اند.
   ۱) روزه عوام که همان پرهیز از خوردن و آشامیدن و سایر مبطلات روزه است و از آدمى دفع تکلیف مى ‏کند.
   ۲) روزه خواص: که علاوه بر آنچه عوام از آن پرهیز مى ‏کنند سایر اعضاى بدن نظیر چشم و گوش و دهان و… از گناهان دورى مى‏ کنند که افطار چنین روزه‏ اى، ارتکاب گناه و انجام معصیت است.
   امام على(ع) چنین مرتبه ‏اى را این‏گونه معرفى مى‏ فرمایند: «روزه ‏دارى، پرهیز از حرام‏هاست، چنانکه انسان از خوردن و آشامیدن خوددارى مى‏ کند».(۱۶)
   ۳) روزه خواص خواص: که علاوه بر آنچه در دو مرحله پیش گذشت روزه‏ دار، دل را از مشغول شدن به افکار دنیوى و اخلاق رذیله و هر آنچه غیر خداست محافظت کند و افطار این نوع از روزه به یاد غیر خدا و روز قیامت بودن است و حاصل این روزه روگردانیدن از غیر خداست چنانکه خداوند فرمود: «قُلِ اللَّهُ ثُمَّ ذَرْهُمْ؛(۱۷) بگو خدا و هر چه غیر اوست واگذار».
   این مرتبه از روزه اختصاص به انبیاء و صدیقین و مقرّبین دارد و ثمره این روزه نایل شدن به مشاهده جمال لقاى الهى است و رسیدن به چیزى که هیچ چشمى ندیده و هیچ گوشى نشنیده، و به خاطر احدى خطور نکرده است.(۱۸)

   رشیدالدین میبدى در تفسیر گرانسنگ کشف الاسرار با بیانى لطیف این مرتبه از روزه را چنین بیان مى ‏دارد: «روزه جوانمردان به زبان اهل حقیقت بشو و ثمره و سرانجام آن بدان، چنانکه تو تن را به روزه ‏دارى و از طعام و شراب بازدارى ایشان دل را به روزه در آرند و از جمله مخلوقات باز دارند. تو از بامداد تا شبانگاه روزه‏دارى. ایشان از اول عمر تا آخر عمر روزه دارند. میدان روزه تو یک روز است، میدان روزه ایشان یک عمر»(۱۹)

   آثار و برکات روزه‏
   چنانکه گفتیم حقیقت روزه تقواى همه جانبه است و هر که به تقوا دست پیدا کند به ثمرات دنیوى و اخروى فراوانى که قرآن و روایات به طور گسترده بدان اشاره کردند دست مى‏ یابد. اما براى آنکه از کلى گویى خارج شده و به طور خاص به ثمرات تقواى ناشى از روزه نایل شو یم به بخشى از آن اشاره مى‏ کنیم.

   در یک تقسیم بندى کلى – هر چند بعضى عناوین قابل تداخل در یکدیگرند – بخشى از آثار روزه را مى‏ توان به آثار فردى و آثار اجتماعى تقسیم کرد.

   آثار فردى‏
   ۱) تقویت مکارم اخلاقى: ماه مبارک رمضان ماه ایجاد و تقویت بسیارى از ملکات اخلاقى است که آدمى مى‏ تواند با نهادینه کردن و درونى کردن این ملکات، راه خود را براى حرکت در این مسیر در ماههاى بعد فراهم سازد. تقویت اراده و رسیدن به حریت و آزادگى اولین ثمره روزه است. انسانى که در ماههاى دیگر به محض اراده خوردن و آشامیدن و دیدن شنیدن و گفتن هر چیز به انجام آن قادر بود. در این ماه با سختى فراوان باید مانع این همه شود. چنین کنترلى روح را از بند شهوات آزاد مى‏ کند و اراده آدمى را تقویت مى‏ نماید. تقویت اراده‏اى که مى ‏تواند سرآغاز اراده ‏هاى بزرگتر و پولادین ‏تر گردد.

   مبناى انسانیت بر تزکیه نفس و مبناى تزکیه نفس بر تقویت اراده است، روزه ‏دار در این ماه با تقویت اراده، قواى جسمى حیوانى را که در دیگر ماهها قدرتمند شده بودند ضعیف مى ‏کند و قواى ضعیف شده روحانى را تقویت مى ‏کند بگونه ‏اى که برخواسته‏ هاى شهوانى غلبه کند(۲۰) و این مبدأ و مقصد خودسازى است.

   تقویت اراده امکان صبر بر نعمت و معصیت و مصیبت را به آدمى عطا مى‏ کند به گونه‏ اى که تمامى حالات، روحیات، گفتارها و کردارهاى او در راستاى رضاى الهى قرار مى‏ گیرد و به مقام صابران که در قرآن بشارت الهى را به همراه دارد نایل مى‏ شود. در روایات رسیدن به مقام صب ر از جمله حکمتهاى روزه معرفى شده است(۲۱).

   در حدیثى از پیامبر(ص) نصف روزه «صبر» شمرده شده: «الصّیام نصفه الصبر»(۲۲)
   حاصل این ملکات اخلاقى رسیدن به اخلاص است و اخلاص آدمى را همرنگ خداوند مى‏ سازد و او را آینه صفات و اسماء الهى مى‏ نماید: «صِبْغَهَ اللَّهِ وَ مَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ صِبْغَهً»(۲۳).
   از حضرت فاطمه(س) در زمینه نقش روزه در اخلاص نقل شده که: «خداوند روزه را به خاطر تثبیت اخلاص واجب فرموده است».(۲۴)

   ۲) آسایش دنیوى و اخروى: روزه علاوه بر رشد فضایل اخلاقى نقش بسزایى در آسایش دنیوى انسان چه در امور مادى و چه در امور معنوى دارد که در زیر به آن مى‏ پردازیم.

   الف) آثار مادى روزه:
   یکى از فواید بسیار مهم روزه مسأله بهداشت جسمى روزه ‏دار است. بدن پس از یک سال سوخت و ساز و فعالیت مداوم فرصت استراحتى پیدا مى ‏کند تا نیروى تازه ‏اى بگیرد و از سوى دیگر ذخایر چربى که زیان‏هاى فراوانى بر بدن دارد تحلیل رفته و کاسته مى‏ شود. پیامبر اکرم(ص) با جمله ‏اى ساده و کوتاه که در بر دارنده تمامى منافع طبّى روزه است بر این مهم تأکید کرده مى‏ فرماید: «صوموا تصحّوا؛ روزه بگیرید تا سالم بمانید.»(۲۵) نظر به آنکه این بُعد از روزه در میان دانشمندان، زیاد مورد توجه بوده و درباره آن بحث شده به همین مقدار کفایت مى‏ کنیم.(۲۶)

   اثر دوم اینکه روزه، شدّت شهوت را فرو مى‏ نشاند. بسیارى از لغزشهاى آدمى در زندگى ناشى از شهوات جنسى است بویژه اینکه جوانان در دوران تجرد با این معضل روبرویند از این رو در روایات به نقش روزه در مهار این قوه حساس اشاره شده است:
   در روایتى از پیامبر اکرم آمده است که: «بر شما باد به روزه گرفتن که آن رگها را مى‏ بُرد (شهوت را کم مى‏ کند) و سرمستى را مى‏ بَرد.»(۲۷)

   اثر سوم از آثار مادى روزه، نظم اقتصادى و معیشتى روزه‏ دار است. رعایت حد اعتدال در خوردن و آشامیدن به کم شدن بخشى از خواسته ‏هاى جسمى و در نهایت به بهبود وضع مادى روزه ‏دار و میانه‏ روى او در زندگى کمک مى ‏کند.(۲۸) علاوه بر آن چون اعضاى خانواده به مدت یک‏ماه در وقت افطار و سحر به طور منظم بر سر سفره حاضر مى‏ شوند تداوم این عمل سبب تقویت نظم در خانواده مى‏ گردد.

   ب) آثار معنوى:
   بالاتر از آثار مادى روزه، آثار گسترده معنوى آن است،گذشته از آنچه در بحث از تقویت ملکات اخلاقى گفته شد روزه باعث دور شدن شیطان(۲۹)، رهایى از آتش جهنم،(۳۰) بخشش گناهان،(۳۱) آرامش روحى،(۳۲) استجابت دعا(۳۳)، رسیدن به یقین و معرفت(۳۴) و پاداش فراوان اخروى(۳۵) براى روزه ‏دار مى‏ گردد که هر یک از این فواید بطور گسترده، در روایات مورد توجه قرار گرفته است.

   آثار اجتماعى روزه‏
   روزه اگر با رعایت آداب لازم و توجه به توصیه ‏هاى ارایه شده توسط معصومین صورت بگیرد فواید جمعى فراوانى به همراه دارد که به طور خلاصه به بخشى از آنها اشاره مى‏ کنیم.

   ۱) مواسات و همدردى با بینوایان: تحمل تشنگى و گرسنگى هر چند مدت اندکى باشد آدمى را به یاد بینوایان مى‏ اندازد و روحیه شفقت و مهربانى و کمک به همنوع و بذل و بخشش و سخاوت و در نهایت تواضع و فروتنى نسبت به دیگران بویژه کسانى که از حیث معیشتى در سطح پایین‏ ترى قرار دارند را در وجود انسان زنده مى‏ کند. امام حسن عسگرى(ع) در پاسخ به پرسش از علت واجب شدن روزه فرمودند: «تا توانگر درد گرسنگى را بچشد و در نتیجه به مستمندان کمک کند».(۳۶)

   ۲) ایجاد امنیت اجتماعى: روزه‏دار براى هدر نرفتن نتیجه گرسنگى و تشنگى کوشش مى ‏کند حداقل در ماه رمضان بخشى از گناهان خود را ترک کند بویژه که این گناهان مى‏ تواند مربوط به حوزه زندگى اجتماعى باشد. آمارهایى که همواره توسط مقامات انتظامى درباره کاهش روند جرم و جنایت در ماه رمضان منتشر مى‏ شود بهترین دلیل بر این مسأله است.

   ۳) استحکام پیوندهاى خانوادگى: از جمله وظایف مؤمن روزه ‏دار آن‏
   است که در این ماه در اخلاق فردى و اجتماعى خود تجدید نظر کند «احترام به سالمندان، ترحم بر کوچک و بزرگ، صله ارحام و افطار دادن» تنها بخشى از توصیه‏ هاى پیامبر در خطبه ‏اى است که در آخرین جمعه ماه شعبان ایراد کردند و در آن وظایف روزه ‏دار و فضایل روزه را بر شمردند. با دقت در این توصیه‏ ها اصلاح روح حاکم بر پیوندهاى اجتماعى روزه‏دار به وضوح مشاهده مى‏ گردد.(۳۷)

   با امید به آنکه بتوانیم از این ماه پر برکت کمال استفاده را نماییم.

   پى ‏نوشت‏ها:

   ———————————-
   ۱) وسایل الشیعه، ج ۷، باب ۱۸، حدیث ۱۶ ؛ تفسیر نمونه، ج ۱، ص ۶۳۵.
   ۲) تفسیر کبیر، فخر رارزى، ج ۵، ص ۹۱ ؛ تفسیر تبیان شیخ طوسى، ج ۲، ص ۱۲۱.
   ۳) منبع پیشین.
   ۴) بحارالانوار، ج ۹۶، ص ۳۷۷.
   ۵) تفسیر کشف الاسرار، ج ۱، ص ۴۹۵.
   ۶) عیون الاخبار، ج ۱، ص ۲۹۵ – ۲۹۶ ؛ امالى صدوق، ص ۵۷ – ۵۸.
   ۷) تفسیر مجمع البیان، ج ۲، ذیل آیه.
   ۸) کنز العمال، حدیث ۵۶۴.
   ۹) بحارالانوار، ج ۷۰، ص ۲۸۹، ح ۲۱.
   ۱۰) الکافى، ج ۴، ص ۶۲، ح ۱.
   ۱۱) بحارالانوار، ج ۹۶، ص ۳۵۶.
   ۱۲) بحارالانوار، ج ۹۶، ص ۳۶۸، ح ۴۷.
   ۱۳) بحارالانوار، ج ۷۷، ص ۲۷، ح ۶.
   ۱۴) ترجمه میزان الحکمه، ج ۷، ص ۳۲۱۰، به نقل از امالى طوسى، ص ۱۶۶ و ۲۷۷.
   ۱۵) بحارالانوار، ج ۹۶، ص ۲۹۶، ح ۲۸.
   ۱۶) بحارالانوار، ج ۹۶، ص ۲۹۴، ح ۲۱.
   ۱۷) سوره انعام، آیه ۹۱.
   ۱۸) معراج السعاده، ملا احمد نراقى، ص ۷۸۴ – ۷۸۵، با دخل و تصرف.
   ۱۹) کشف الاسرار، ج ۱، ص ۴۹۵.
   ۲۰) تفسیر التحریر و التنویر، محمد الطاهر ابن عاشور، ج ۱، ص ۱۵۹.
   ۲۱) بحارالانوار، ج ۹۶، ص ۳۶۹، ح ۵۱، حدیث امام رضا۷.
   ۲۲) تفسیر المنار، ج ۲، ص ۱۵۴.
   ۲۳) سوره بقره، آیه ۱۳۸.
   ۲۴) بحارالانوار، ج ۹۶، ۳۶۸.
   ۲۵) تفسیر المنیر، الدکتور وهبه الزحیلى؛ جامع الاحادیث، ج ۹، ص ۱۰۰.
   ۲۶) میزان الحکمه، ج ۷، ص ۳۲۰۹ ؛ به نقل از کنز العمال، حدیث ۲۳۶۱۰.
   ۲۷) میزان الحکمه، ج ۷، ص ۳۲۰۹ ؛ به نقل از کنز العمال، حدیث ۲۳۶۱۰.
   ۲۸) تفسیر المنیر، ج ۲، ص ۱۳۱ با تصرف.
   ۲۹) بحارالانوار، ج ۹۶، ص ۲۵۵.
   ۳۰) میزان الحکمه، ج ۷، ح ۱۰۹۲۲.
   ۳۱) بحار، ج ۹۶، ص ۳۵۵.
   ۳۲) امالى الطوسى، ص ۲۹۶، ح ۵۸۶.
   ۳۳) عیون الاخبار، ج ۱، ص ۲۹۷ – ۲۹۸.
   ۳۴) بحارالانوار، ج ۷۷، ص ۲۷.
   ۳۵) همان منبع، ج ۹۶، ص ۳۵۵.
   ۳۶) همان منبع، ص ۳۶۹.
   ۳۷) بحارالانوار، ج ۹۶، ص ۳۵۸.

   منبع: ماهنامه پاسدار اسلام ،‌شماره ۲۸۶

   ۱۳ خرداد ۱۳۹۷ at ۸:۳۳ ق٫ظ

   پاسخ