پنجره “جو – هری” و خودشناسی (۱)

اختصاصی نشریه اینترنتی نوجوان ها

سمانه کاملی:

خودشناسی اولین و مهمترین قدم در راه رسیدن به موفقیت است. وقتی هدفی برای خودمان مشخص می‌کنیم و می‌خواهیم برای رسیدن به آن برنامه‌ریزی کنیم، قبل از هر چیز باید بدانیم ما چه توانایی‌ها و مهارت‌هایی داریم و چه طور می‌توانیم از آن ها برای رسیدن به اهدافمان استفاده کنیم.

پنجره "جو- هری" نام عجیبی است که این نام از ابتدای اسامی کوچک دو روانشناس به نام جو لوفت و هری اینگهام، که برای نخستین بار آن را شرح دادند، ترکیب شده است. آنان برای وصف جنبه های مختلف خود این اصطلاح را به کار گرفتند. اندازه هر خانه نشان دهنده آگاهی از رفتار، احساسات و انگیزه‌های خود است. این پنجره به شما این فرصت را می‌دهد که حوزه‌هایی از زندگی‌تان که احتمالاً قبلا هرگز درباره‌ آن نیندیشیده‌اید را اکتشاف کنید.

همین طور که در زندگی بیشتر خود را می‌شناسید، اندازه هر یک از این چهار پنجره می‌تواند تنظیم شود.

پنجره‌ "جو – هری" از چهار بخش تشکیل می شود که عبارتند از: عمومی (آشکار)، کور، پنهان و ناشناخته که در جدول زیر مشخص شده است: 

۱- منطقه عمومی (خود آشکار): نشان‌دهنده جنبه‌هایی از شخصیت فرد است که توسط او و دیگران معلوم است.

۲- منطقه کور (خود کور): نشان‌دهنده جنبه‌هایی از شخصیت فرد است که برای دیگران شناخته شده است ولی برای خود فرد ناشناخته است.

۳- منطقه پنهان (خود خصوصی): نشان‌دهنده جنبه‌هایی از شخصیت فرد است که برای خود فرد شناخته شده است ولی برای دیگران ناشناخته است.

۴- منطقه تاریک (خود ناشناخته): نشان‌دهنده جنبه‌هایی از شخصیت فرد است که نه برای خود فرد شناخته شده است و نه برای دیگران.

قسمت اول: بخش آشکار

در این بخش عادت‌ها و رفتارهایی از ما قرار می‌گیرند که هم ما از آن ها آگاه هستیم و هم دیگران آن را در مورد ما می‌دانند. مثلا من برای اینکه مطلبی را کامل متوجه شوم، باید آن را بلند بخوانم و دوستانم هم این موضوع را می‌دانند و در نتیجه سعی می‌کنم این موضوع را به شکلی مدیریت کنم که باعث ناراحتی کسی نشود.

این مهمترین بخش از پنجره "جو – هری" و علم خودشناسی است. هر چه میزان شناخت ما از خودمان بیشتر باشد و دیگران را نسبت به آن آگاه کنیم، علاوه بر آرامش در روابطمان، احساس بهتری هم خواهیم داشت.

بسیاری از خصوصیات ما، مانند رفتار، کردار و گفتار در اثر نزدیکی با دوستان و نزدیکان قابل تعریف است. آن‌هایی که در محیط مدرسه، خانواده و جامعه دارای تلاش و خلاقیت مداوم هستند، می توانند اعتماد جامعه و نزدیکان خود را به سادگی حاصل کنند. این بخش شامل موارد زیر است:

1. اطلاعات واقعی: جایی که زندگی می‌کنید، روابطی که دارید، دوستان و مواردی از این دست.

2. احساسات: افراد و چیزهایی که دوست دارید و به آن‌ها اهمیت می‌دهید.

3. انگیزش: چیزی که باعث می‌شود شما شروع به کار کرده و به آن کار اهمیت دهید.

4. رفتارها: اینکه چگونه با مردم رفتار و تعامل می‌کنید.

5. خواسته‌ها: اهداف و خواسته‌هایتان در زندگی.

قسمت دوم: بخش کور

این قسمت شامل بخشی از رفتارها و احساسات ماست که خود ما از آن آگاه نیستیم اما دیگران آن را می‌بینند. این بخش را می‌توان تا حدودی معادل اصطلاح سایه در نظریه یونگ دانست. شما باید به جنبه‌هایی از زندگی و شخصیتتان که تاکنون برایتان ناشناخته بوده‌اند آگاه شوید.

مثلا من فردی غرغرو هستم، خودم شاید متوجه غر زدن‌های مداومم نباشم اما دیگران بعد از چند جلسه صحبت با من کاملا متوجه این مسئله می‌شوند.

یا مردم شما را به‌عنوان فردی الهام بخش و خلاق می‌بینند اما شما اعتقاد دارید تا‌کنون کار خاصی نکرده‌اید که این ویژگی را در خود دیده باشید.

منطقه کور در واقع خط قرمزهایی است که ما بدون آن که بدانیم، به دیگران نشان می‌دهیم و دیگران هم روابطشان با ما را بر اساس آنچه در این منطقه می‌بینند، تنظیم می‌کنند. به همین دلیل بهتر است که تا جای ممکن این رفتارها و احساسات کم شوند، چون خودمان نسبت به آن آگاهی نداریم.

برخی انسان ها نسبت به فعالیت اکثر مردم معترض و منتقدند، اما توانایی دید مشکلات خود را ندارند. لذا در صورتی که به کار و فعالیت عملی مبادرت کنند، آهسته آهسته ابعاد بخش کور شخصیتشان روشن شده و بدین وسیله می توانند خود را از گرداب گرفتاری، تنگ نظری و عقده ها نجات دهند.

در ادامه با ما همراه باشید.

• ۵ نکته ساده اما حیاتی برای دستیابی به خودشناسی که باید حتما بدانید!