شاید تغییر فصل یک پدیده‌ی طبیعی باشد و خیلی به چشم‌مان نیاید. در واقع آنقدر شاهد آن بوده‌ایم که دیگر برایمان کاملاً عادی است که پس از گرمای تابستان منتظر خنکی دلچسب پاییز باشیم و بدانیم پس از برف و سرمایی سنگین دوباره بهار سرسبز از راه می‌رسد.
اما اگر کمی عمیق‌تر به این موضوع فکر کنیم می‌بینیم که تغییر فصل‌ها جالب و عجیب است. چطور می‌شود در زمانی مشخص فصل تغییر می‌کند؟ چطور همیشه بعد از گرمای تابستان خنکی پاییز از راه می‌رسد و چرا هیچ سالی تابستان شش ماه نمی‌شود و پاییز یک ماه؟
محور کج زمین و تغییر فصل
دلیل اصلی تغییر فصل‌ها مایل بودن محور گردش زمین است. همان‌طور که می‌دانید محور چرخش زمین به دور خورشید قائم نیست و 23ونیم درجه انحراف دارد. همین انحراف باعث می‌شود زاویه‌ی تابش خورشید و میزان اشعه‌ی رسیده به زمین تغییر کند و در نتیجه‌ی تغییر این زاویه و میزان اشعه، هوا گرم و سرد می‌شود و فصل‌ها تغییر می‌کنند.
خورشید دور و نزدیک می‌شود
در فصل‌های متفاوت فاصله‌ی خورشید از زمین کم و زیاد می‌شود. احتمالاً همه‌ی ما فکر می‌کنیم تابستان‌ها خورشید باید از هر زمان دیگری به کره‌ی زمین نزدیک‌تر باشد و زمستان‌ها دورتر باشد. اما همه‌چیز برعکس است. تابستان‌ها، بیشتر از هر فصل دیگری، خورشید از زمین فاصله گرفته است و اتفاقاً در زمستان است که خورشید کمترین فاصله را با زمین دارد. اما چرا روزهای تابستان گرم‌تر از زمستان‌اند؟
این موضوع به مدت زمان تابش و زاویه‌ی تابش خورشید بر‌می‌گردد. در تابستان خورشید مدت زمان بیشتری در آسمان است (برای همین است که روزها بلندترند). همچنین زاویه‌ی تابش خورشید عمودتر است و باعث می‌شود زمین گرم‌تر شود.
برگ‌های رنگارنگ پاییزی
حالا که فصل پاییز کم‌کم از راه می‌رسد و رنگ‌های زرد و نارنجی درختان همه را سر شوق می‌آورند خوب است بدانید علت تغییر رنگ برگ‌ها چیست.
این موضوع به «کلروفیل» بر‌می‌گردد. شاید بگویید کلروفیل که باعث سبز شدن برگ درختان می‌شود. بله، درست است. در فصل بهار و تابستان، که برگ‌ها نور بسیاری از خورشید دریافت می‌کنند، فعالیت کلروفیل زیاد می‌شود. در نتیجه برگ‌ها سبز می‌شوند. اما با شروع پاییز و کاهش میزان تابش خورشید به برگ‌ها، فعالیت کلروفیل کمتر می‌شود. و همین موضوع باعث می‌شود رنگ برگ‌ها از سبز به نارنجی و زرد تغییر کند.
یاسمن رضائیان
