استان ایلام از استان‌های غربی کشور است که در تقسیمات کشوری گذشته، جزو بخشی از استان پنجم (کرمانشاهان) بوده است. این استان کمابیش جنگلی است و مقاصد بکری برای دوستداران طبیعت‌گردی دارد.
وجود کوه‌ها، رودخانه‌ها، آبشارها، مناطق کوهستانی حفاظت‌شده و دشت‌های وسیع و حاصلخیز، این استان را به مقصدی برای گردشگران طبیعت‌گرد تبدیل کرده است.
این استان هم چنین میزبان آثار تاریخی زیادی است که نشانی بر وجود کانون جوامع بشری در این منطقه بوده است. در این مقاله بخشی از دیدنی‌های استان ایلام را معرفی خواهیم کرد.
قلعه اسماعیل خان ایلام
در ارتفاعات انبار آب و مشرف به شهر ایلام، قلعه و استحکاماتی ساخته شده که به اسماعیل خان معروف است. محدوده قلعه کوهستانی و دارای صخره‌هایی است که مسیر عبور را دشوار کرده است. در بخش جنوب شرقی اما، که مسیر ارتباطی قلعه هم بوده، مسیر گذر مناسب‌تر است.
این قلعه با سنگ‌های کوهستانی و ملات گچ ساخته شده است. با اندکی تراش به سنگ‌ها، آن‌ها را در کنار یکدیگر قرار داده و ردیف‌های نسبتا منظمی ایجاد کرده‌اند.
کوه چمن گیر ایلام
کوه چمن‌گیر یکی از مقاصد مناسب و بکر برای کوه‌نوردی و طبیعت‌گردی در ایلام است. این کوه در شیروان و فاصله ۲۲ کیلومتری جنوب شرقی ایلام قرار دارد. ارتفاع کوه ۲۵۷۸ متر است.
رودخانه‌های گراب و چرداول از این کوه سرچشمه می‌گیرند.
رودخانه‌های گراب و چرداول از این کوه سرچشمه می‌گیرند. کوه چمن‌گیر جزو رشته «کبیرکوه» از کوهستان زاگرس است.
این کوه از جنوب شرقی به کوه سیروان و از شمال غربی به کوه قلارنگ متصل می‌شود.
کوه اهوران ایلام
کوه اهوران از دیگر دیدنی‌های استان ایلام است که برای طبیعت دوستان و افرادی که عاشق ماجراجویی هستند، مکان بی‌نظیری به شمار می‌آید.
این کوه در ۸۳ کیلومتری شمال شرقی ایلام است. ارتفاع آن ۲۱۲۰ متر است و ۲۴ کیلومتر به سمت جنوب شرقی کشیده شده است. این کوه از دره جزمان رود در غرب شروع می‌شود و به کوه‌های کولیته و کازه تر می‌رسد.
غار کناتاریکه ایلام
غار کناتاریکه، غاری عظیم در ارتفاعات «سیوان کوه» ایلام است. ارتفاعات سیوان کوه در ۳۵ کیلومتری مسیر ایلام-دره‌شهر و نزدیک به روستای پاکل قرار دارد.
هیچ موجود زنده‌ای در غار زندگی نمی‌کند.
داخل این غار پرده‌های سنگی به همراه ستون و مجسمه‌های استالاکتیتی و استالاگمیتی بسیار زیبا قرار دارد. یک حوضچه آبی هم در این غار وجود دارد. عمق غار ۳۵۰ متر است و هوای داخل آن به شدت سرد است. به همین دلیل است که هیچ موجود زنده‌ای در غار زندگی نمی‌کند؛ البته اکسیژن داخل غار مناسب است.
تفرجگاه تجریان ایلام
۲۰ کیلومتر بعد از ایلام در مسیر جاده چوار، تفرجگاهی با درختان زیبا و انبوه وجود دارد که به نام تجریان معروف است. تجریان منطقه خوش آب‌و‌هوایی است که به عنوان ییلاق منطقه و اهالی این جا شناخته می‌شود.
نزدیک تجریان، منطقه خوش آب‌و‌هوای دیگری وجود دارد که با نام «تنگ بهشت» مشهور است. تنگ بهشت نیز با استقبال گردشگران و مسافران روبرو شده و به همین دلیل، در اکثر اوقات سال این منطقه میزبان گردشگران است.
تجریان در ۲۰ کیلومتری ایلام، در مسیر چوار در منطقه‌ای به نام «مورت و بولی» قرار دارد.
منطقه شکار ممنوع زله زرد
زله‌زرد یکی از مناطق مهم در ایلام است که زیستگاه گونه‌های گیاهی و جانوری کمیابی در کشور است. این منطقه ۸۰ هزار هکتار وسعت دارد.
در زله‌زرد، جانورانی مانند کل و بز وحشی، قوچ و میش، آهو، گرگ، روباه، خرگوش، تشی و بزمچه وجود دارند. از میان پرندگان هم کبک، تیهو، سار و فاخته در این زیستگاه زندگی می‌کنند.
طاق شیرین و فرهاد ایلام
طاق شیرین و فرهاد، بنای کوچکی در ایلام است که به باور مردم محلی، فرهاد در مدت نصف روز آن را برای استراحت شبانه شیرین ساخته است. خیلی از قدیمی‌ها و افراد مسن‌تر در ایلام، این بنا را با نام «طاق شیرین» می‌شناسند.
طاق شیرین، طاقی سنگی است که رو به جنوب شرقی و در دامنه کوه قرار دارد. این بنا، طاقی با پلان مربع است که ۳۲۰ متر طول و ۲۹۰ سانتی‌متر عرض دارد. ارتفاع طاق ۲۲۰ سانتی‌متر است.
طاق شیرین در پشت بام، به جای فرم هلالی، مسطح و یکنواخت است.
این بنا به طور کامل از سنگ‌هایی ساخته شده که تراش خورده و به صورت ردیفی و بدون ملات (اصطلاحا خشکه چین) روی هم قرار گرفته‌اند.
ویژگی منحصربه‌فرد طاق شیرین در طراحی پشت بام طاق است که به جای فرم هلالی، به شکل مسطح و یکنواخت ساخته شده است.
این ساختمان باستانی متعلق به دوره ساسانیان است و در ایلام، شهرستان ایوان، بخش رزنه، روستای چهل زرعی، تنگ کوشگ قرار دارد. این اثر در اسفند ۱۳۸۱ ثبت ملی شده است.
نقش برجسته گل گل ملکشاهی ایلام
نقش برجسته گل گل ملکشاهی، سنگ نوشته‌ای به زبان آشوری و خط میخی است که روی صخره‌ای در نزدیکی روستای گل گل ملکشاهی قرار دارد. ابعاد کتیبه ۱۳۵ در ۹۰ سانتی‌متر و مستطیل عمودی است.
روی سطح کتیبه بعد از صاف شدن، پیکر پادشاه آشوری به شکل برجسته وجود دارد. سطرهای متن کتیبه با خطوط افقی کنده‌کاری شده، از هم متمایز شده‌اند.
در متن کتیبه در مورد فتح ایلام و انقراض تمدن ایلام باستان توسط آشوری‌ها نوشته شده است.
این اثر در ۸ کیلومتری شهر ارکواز، روی نمای دیوار شرقی تنگه کوچکی قرار دارد که روستای گل گل در دهانه آن مستقر است. این اثر در دی ۱۳۵۵ ثبت ملی شده است.
آبشار وه ریز ایلام
آبشار وه‌ریز در نزدیکی روستایی به نام چشمه کبود قرار دارد. این روستا از توابع بخش مرکزی شهر ایلام است.
ارتفاع آبشار ۱۰ متر است و از روی صخره‌ای هلالی به پایین می‌ریزد. سرچشمه آبشار، ارتفاعات کبیرکوه در غرب ایلام است.
منطقه حفاظت شده کبیر کوه
کبیرکوه بزرگ‌ترین و مهم‌ترین رشته‌کوه استان ایلام است و از مجموعه‌ای کوه بلند تشکیل شده که قسمتی از رشته‌کوه بزرگ زاگرس هستند. این رشته‌کوه در جهت شمال غربی-جنوب شرقی امتداد دارد. کبیرکوه از مناطق پر باران، سرسبز و پرآب در ناحیه کوهستانی زاگرس است.
منطقه حفاظت‌شده کبیرکوه، وسعتی حدود ۱۶۶۵ هکتار دارد که گونه‌های جانوری مختلفی مانند کل، بز، خرس، پلنگ، قوچ، میش و آهو در آن زندگی می‌کنند.
اطراف این منطقه، دو جاده ایلام-دره‌شهر و دره‌شهر-آبدانان وجود دارد. این منطقه، مقصد مناسبی برای طبیعت‌گردی است که البته نیاز به معرفی بیش تر و هم چنین ایجاد امکانات مناسب و ساماندهی برای حضور گردشگران دارد.
کجارو
