سواد رسانه ای یکی از مهمترین نیاز های جامعه امروز است زیرا ما نمی‌توانیم از کودکان در برابر تمامی خطرات موجود در اینترنت محافظت کنیم. به کمک روش‌هایی متناسب با سن فرزندتان، می‌توان خطرات اینترنتی را کاهش داد؛ برای مثال، با نظارت بر استفاده‌ی آن‌ها و مسدود (فیلتر) کردن مضامین نامناسب و غیره. اما در عصر تلفن همراه، دیگر امکان کنترل چیزی که ممکن است بچه‌ها از طریق دیگر کودکان در زمین بازی ببینند، برای هیچ پدر و مادری وجود نخواهد داشت. وقتی کودکان به طور مداوم در شبکه‌ی اجتماعی هستند، احتمال دارد افراد بزرگ‌تر حداقل با دوستان ِ دوستان‌شان در ارتباط باشند؛ آدم‌هایی که بچه‌ها اصلاً در دنیای آفلاین (خارج از اینترنت) آن‌ها را نمی‌شناسند.

کودکان امروزی نسبت به یک نسل قبل یا نسبت به آن‌چه والدین می‌خواهند ، کم‌تر تحت حفاظت هستند. اما تمامی خطرات هم آسیب‌رسان نیستند. سواد دیجیتال یکی از ابزارهای حیاتی در پیشگیری از آسیب است؛ حتی زمانی که کودکان با خطرات مواجه می‌شوند نیز به کار می‌آید. حال این به چه معناست؟

سازمان یونیسف در یکی از گزارش‌های اخیرش، سه نوع سواد دیجیتال را مشخص کرد:

سواد فنی

آشنایی با رایانه‌ و داشتن مهارت‌های فنی برای استفاده از آن‌ها.

سواد اجتماعی

درک این‌که افراد در فضای مجازی چگونه رفتار می‌کنند و چه انتظاری باید از دیگران داشته باشید؟به احتمال زیاد بیش‌تر والدین در مسائل فنی خبره نیستند. تعداد کمی از ما می‌توانیم برنامه بنویسیم (برنامه‌نویسی رایانه‌ای) یا از ابتدا یک رایانه بسازیم. اما این‌طور نیست که نتوانیم فرزندان‌مان را تشویق کنیم برنامه‌نویسی را بیاموزند و حتی مهم‌تر از آن، تفکر رایانه‌ای را بشناسند.

شاید ما نیز از همه‌ی برنامه‌ها سر در نیاوریم. هر هفته حدود 15.000 برنامه‌ی جدید منتشر می‌شود و بعضی از این‌ها کودکان و جوانان را شیفته‌ خواهندکرد. اما هم‌چنان می‌توانیم فرزندان‌مان را تشویق کنیم که بدانند برنامه‌ها و وب‌سایت‌های مختلف کاربردهای متفاوتی دارند، راه‌کارهای متفاوتی را می‌طلبند و همه به یک میزان نیز قابل اعتماد نیستند.

سواد اجتماعی آسان‌تر است

این همان کاری است که تقریباً همه‌ی والدین قبلاً انجام می‌دادند. بسیاری از مشکلات اینترنت همان مسائل اجتماعی هستند؛ این مشکلات به راه‌حل‌های اجتماعی نیاز دارند. برای مثال، کودکان باید بدانند که چون در حال نوشتن یک متن روی یک صفحه نمایش مجازی هستند، صرفاً به این معنا نیست که افراد واقعی پیام‌هایشان را نمی‌خوانند. آن‌ها باید به همان اندازه‌ی زندگی خارج از اینترنت‌شان (آفلاین) در فضای آنلاین هم معقول و سنجیده باشند. تصاویری که به اشتراک می‌گذارند یا پیام‌هایی که می‌فرستند، همان‌قدر مؤثر است که اگر آن‌ها را در زمین بازی پخش می‌کردند یا رو در روی کسی آن حرف‌ها را می‌زدند.

خبر خوب این‌ است که تربیت بچه‌ها در راستای کسب بهترین‌ها از فضای آنلاین بسیار شبیه به تربیت آن‌ها در دنیای آفلاین است: باید آن‌ها را از چگونگی رفتار مسئولانه و قابل پیگیری آگاه سازیم- البته نه در رابطه با همه‌ی مسائلی که قرار است با آن‌ها مواجه شوند، زیرا چنین چیزی امکان‌پذیر نیست- اما آن‌ اندازه که بتوانند قضاوت‌های عاقلانه‌ای در این زمینه داشته باشند.

سواد رسانه ای

سواد رسانه ای یعنی توانایی فهم و تحلیل اطلاعات و محتوای مختلفی است که از طریق رسانه‌ها منتشر می‌شود. این شامل رسانه‌های مختلفی مانند تلویزیون، رادیو، اینترنت، رسانه‌های اجتماعی، رسانه‌های چاپی و … می‌شود. سواد رسانه ای مهارت‌های مختلفی از جمله توانایی تحلیل محتوا، ارزیابی منابع، تشخیص اخبار جعلی و ترویجی، درک نقدهای رسانه‌ای و … را شامل می‌شود.

مزایای سواد رسانه ای بسیار زیاد و گسترده است. افزایش سواد رسانه‌ای به افراد کمک می‌کند تا اطلاعات را بهتر فهمیده و با دقت بیشتری به آن‌ها پاسخ دهند. همچنین، این مهارت به افراد کمک می‌کند تا از منابع مختلف و متنوع بهره ببرند و اطلاعات را به شکل کامل‌تری درک کنند. سواد رسانه‌ای همچنین به افراد کمک می‌کند تا از تبلیغات گول زننده و اطلاعات نادرست در محتواهای رسانه‌ای پرهیز کنند و به راحتی منابع قابل اعتماد را از منابع ناقابل اعتماد تشخیص دهند.

با توجه به اینکه رسانه‌ها بخش مهمی از زندگی ما را تشکیل می‌دهند، داشتن سواد رسانه‌ای بسیار حائز اهمیت است. این مهارت به افراد کمک می‌کند تا در جامعه‌ی اطلاعاتی کنونی که در آن هر روز با حجم زیادی اطلاعات مختلف مواجه هستند، بهترین استفاده را از منابع رسانه‌ای ببرند. همچنین، سواد رسانه ای به افراد کمک می‌کند تا در جامعه‌ای که دسترسی آسان به منابع رسانه‌ای دارند، بتوانند خود را در برابر اطلاعات نادرست و ترویجات فراماسونری محافظت کنند.

به علاوه، داشتن سواد رسانه ای به فرد کمک می‌کند تا به عنوان یک شهروند فعال و هوشمند عمل کند. با داشتن سواد رسانه‌ای، افراد می‌توانند بهترین تصمیمات را بگیرند و به عنوان یک شهروند مسئول و آگاه، در جامعه خود نقش فعال داشته باشند.

با توجه به مزایای بسیار زیاد سواد رسانه ای، آموزش و ترویج این مهارت بسیار حائز اهمیت است. مدارس، دانشگاه‌ها و سایر موسسات آموزشی باید به ترویج سواد رسانه‌ای و ارتقای آن در جامعه توجه ویژه‌ای داشته باشند. همچنین، رسانه‌ها نیز می‌توانند نقش مهمی در ترویج سواد رسانه‌ای داشته باشند و اطلاعات را به شکلی منطبق با استانداردهای رسانه‌ای ارائه دهند تا به افراد کمک کنند تا سواد رسانه‌ای خود را ارتقا دهند.

در نتیجه، سواد رسانه ای به عنوان یک مهارت ضروری در دنیای اطلاعاتی امروزی، اهمیت بسیار زیادی دارد. افرادی که دارای سواد رسانه‌ای هستند، قادرند بهترین استفاده را از منابع رسانه‌ای ببرند، از ترویجات فراماسونری پرهیز کنند و به عنوان شهروندان فعال و آگاه در جامعه خود نقش بسیار مؤثری ایفا کنند. بنابراین، آموزش و ترویج سواد رسانه‌ای باید به عنوان یک اولویت مهم در برنامه‌ها و سیاست‌های آموزشی و رسانه‌ای مورد توجه قرار گیرد.

اعتیاد به فضای مجازی

یکی از مهمترین مشکلات نداشتن سواد رسانه ای اعتیاد به فضای مجازی است.در حالی که روزانه بر سرانه مصرف از وسایل دیجیتال افزوده می‌شود و مردم حضور فعال تری در شبکه‌های اجتماعی را تجربه می‌کنند؛ بد نیست نسبت به عوارض و نشانه‌های “اعتیاد به فضای مجازی” آگاه باشند.

هشت نشانه از علایم اعتیاد به فضای مجازی

• نازک شدن قسمت خاکستری مغز که منجر می‌شود به چیزهای دور و برتان بخورید.
• حتی در اینستاگرام هم نیستید از کلمات اختصاری استفاده می‌کنید.
• شبکه‌های اجتماعی باعث می‌شوند در مورد زندگی خود احساس منفی داشته باشید.
• در حین غذا خوردن مشغول چک کردن ایمیل ها و شبکه‌های اجتماعی هستید.
• وقتی تلفنتان خاموش می‌شود کاری نمی‌توانید بکنید حتی مسیریابی برایتان سخت می‌شود.
• نمی‌توانید ذهن خود را تنظیم کنید.
• بعد از نگاه کردن به صفحه نمایش دیدتان تار می‌شود.
• هیچ وقت یک مقاله را از اول تا آخر نمی‌خوانید.
• ترفندهایی برای ترک اعتیاد به تلفن همراه