تلسکوپ‌ها ابزارهای بسیار قدرتمندی هستند که برای مشاهده و مطالعه اجرام آسمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این ابزارها از طریق جمع‌آوری و تحلیل نورهای الکترومغناطیسی که توسط اجرام آسمانی تابیده می‌شود، به ما این امکان را می‌دهند که بتوانیم به دقت بیشتری از ساختار و ویژگی‌های این اجرام بینوایان را بفهمیم.
تلسکوپ‌ها در انواع مختلف و با قابلیت‌های متفاوت ساخته می‌شوند. از تلسکوپ‌های نوری که از نور مرئی استفاده می‌کنند تا تلسکوپ‌های رادیویی که از امواج رادیویی برای مشاهده آسمان استفاده می‌کنند. هر یک از این انواع تلسکوپ‌ها وظایف و کاربردهای خاص خود را دارند.
از جمله مهمترین تلسکوپ‌های دنیا می‌توان به تلسکوپ هابل اشاره کرد که یکی از بزرگترین و قدرتمندترین تلسکوپ‌های نوری است. این تلسکوپ که به نام آستروفیزیکدان معروف “ادوین هابل” نامگذاری شده است، نقش بسیار مهمی در کشف و بررسی اجرام آسمانی داشته است.
با پیشرفت تکنولوژی، تلسکوپ‌ها نیز بهبود یافته و توانایی‌های بسیار بالاتری نسبت به گذشته پیدا کرده‌اند. این پیشرفت ها در زمینه دقت، وضوح و قدرت جمع‌آوری داده‌های آسمان شب باعث شده است که محققان و دانشمندان بتوانند به سوالات پیچیده‌تر و چالش‌برانگیزتر درباره آسمان پاسخ دهند.
استفاده از تلسکوپ‌ها در زمینه‌های مختلف علمی، از جمله فیزیک، آستروفیزیک، کیهان‌شناسی، و حتی زمین‌شناسی و بیولوژی، به دانشمندان این امکان را می‌دهد که به دید جدیدی نسبت به جهان و زندگی پیدا کنند.
با توجه به اهمیت بسیار بالای تلسکوپ‌ها در پژوهش‌های علمی، سرمایه‌گذاری و پشتیبانی از طرح‌ها و پروژه‌های مرتبط با ساخت و استفاده از تلسکوپ‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این ابزارهای بزرگ و پیچیده نه تنها نیازمند سرمایه‌گذاری مالی بلکه نیازمند حمایت و همکاری بین المللی هم هستند تا بتوانند به بهترین شکل ممکن عمل کنند و ما را به دانش جدیدی از جهان و کیهان نزدیک‌تر کنند.
گالیله چه کسی بود؟
گالیله دانشمند بزرگی است که با ساختن تلسکوپی ساده توانست خدمات بسیاری به علم نجوم ارائه کند. تلسکوپ های پیشرفته‌ی امروزی از روی الگوی تلسکوپ گالیله ساخته شده‌اند.گالیله توانست برای اولین‌بار سیاره‌های متفاوت را ببیند و تجربه‌های خود را برای آیندگان به یادگار بگذارد.
گالیلئو گالیله، دانشمند شناخته‌شده‌ی قرن ۱۶ میلادی، یکی از افراد تأثیرگذار در علوم فیزیک، ریاضیات و نجوم بود. بیشتر ما گالیله را با نظریه‌ای که درباره‌ی چرخش زمین و ثابت و ساکن بودن خورشید در مرکز منظومه‌ی شمسی ارائه داده و نیز به خاطر محکوم شدن در دادگاه تفتیش عقاید می‌شناسیم.
پدر گالیله او را به دانشگاه پزشکی فرستاد تا درس طبابت بخواند و پزشک شود اما گالیله در دانشگاه، به جای پزشکی، ریاضیات خواند و در همان دانشگاه به مقام استادی رسید.
جرقه اختراع تلسکوپ
گالیله مطالبی را راجع به دانشمندی به نام «اوهانس لیپرشی» که شغل اصلیش عینک‌سازی بود خواند. اوهانس توانسته بود از قرار دادن دو عدسی روی هم شی‌ای بسازد که توانایی بزرگ کردن اجسام کوچک را داشته باشد.
گالیله با خواندن این مطالب تصمیم گرفت وسیله‌ای دقیق‌تر و بهتر بسازد تا به آرزوی دیرینه‌اش یعنی تماشای اجرام آسمانی برسد. بنابراین عدسی مقعر و محدب را بر دو سر یک لوله‌ی فلزی نصب کرد و توانست با نگاه کردن از سمت عدسی مقعر اجسام را چند برابر بزرگ‌تر ببیند.
این خبر به گوش دوک ونیز رسید. او مشتاق بود تا این وسیله را از نزدیک مشاهده کند. گالیله از شوق دوک خبردار شد و تصمیم گرفت آن را به او هدیه دهد. دوک ونیز، در جواب این خوبی، مقام استادی دائم به او داد و حقوقی دو برابر حقوق قبلی به او اختصاص داد.
گالیله اولین فردی بود که توانست با تلسکوپ خود سیاره‌ی مشتری را رصد کند و در کشفی مهم دریافت که نور ماه از انعکاس خورشید است و نه از خودش.
یوهانس کپلر، مخترع تلسکوپ در حقیقت ادامه‌دهنده‌ی راه گالیله بود و سعی داشت تلسکوپی پیشرفته‌تر و کامل‌تر بسازد تا بتواند ابعاد بیشتری از جهان بی‌پایان را کشف کند.تلسکوپ نجومی که امروزه در پیشرفته‌ترین مراکز استفاده می‌شود برگرفته از تلسکوپ کپلر است و تغییری در ساخت و اصل اولیه‌ی آن داده نشده است.
مخترع تلسکوپ چه کسی بود؟
یوهانس کپلر، دانشمند اهل آلمان، در قرن ۱۶ میلادی در ریاضیات و نجوم سرشناس شد. او ابتدا به مدرسه‌ی طلاب پروتستان رفت سپس یکی از استادانش او را به دانشگاه توبینگن معرفی کرد.
به واسطه‌ی خدمات مهم کپلر در علم نجوم او را پدر ستاره‌شناسی جدید نامیدند. او توانست ثابت کند سیارات در مداری بیضوی به دور خورشید می‌چرخند و خورشید در یکی از دو مرکز این بیضی واقع شده است. این قانون به همراه دو قانون دیگر او به قوانین سه‌گانه‌ی کپلر معروف شده‌اند.
ساخت تلسکوپ
کپلر با بررسی تلسکوپ گالیله به این نتیجه رسید که اگر از دو عدسی استفاده کند تصویر بزرگنمایی بیشتری خواهد داشت. اما یک عیب عمده به وجود می‌آمد و آن این بود که تصویر به صورت برعکس و وارونه به چشم ما می‌رسید. البته او توانست این مشکل را حل کند و ما امروزه در تلسکوپ‌های مدرن تصاویر را بی‌هیچ تغییری می‌بینیم.
مشکلات ساخت
یکی از مشکلات ساختن تلسکوپ در آن زمان تهیه‌ی شیشه‌های باکیفیت بود. شیشه‌هایی که حبابی درون‌شان نباشد و کیفیت لازم را داشته باشند. مرحله‌ی بعد درست تراشیدن شیشه و تبدیل آن به عدسی بود. کانون باید درست و در جای خود قرار می گرفت. مشکل دیگر تلسکوپ‌های آن زمان خطای اپتیکی بود. همان‌طورکه می‌دانیم عدسی‌ها نور را در یک نقطه متمرکز می‌کنند.این‌ها بزرگترین دردسرهای ساخت تلسکوپ در قرن‌های ۱۶ و ۱۷ میلادی بودند. با وجود این، کپلر توانست تلسکوپی را که در ذهن داشت بسازد و به دست ما برساند.
** عدسی مقعر به طرف داخل گود فرو رفته است و عدسی محدب به طرف بیرون برآمده است.
سوسن قریشی
