انضباط قانون زندگی است یعنی کلیه فعالیت ها و رفتارهای فرد تحت یک ضابطه و قانونی باشد که بتواند از مزایای زندگی بهترین بهره برداری را بنماید. این ضابطه و قانون را انضباط می گویند. آموزش انضباط باید از دوران کودکی صورت بگیرد زیرا دوران کودکی زمان شکل گیری شخصیت فرد است. به طور کلی در نگاهی گسترده و فراگیر انضباط دو گونه است:
1- انضباط حقیقی 2- انضباط نادرست
انضباط حقیقی: انضباطی است که در آن فرد معنای دقیق کلمه را فهمیده و اصول آن را یاد گرفته و در نتیجه آگاهانه خود را ملزم به رعایت آن می داند. در نتیجه فرد کلیه غرایز، انگیزه ها و تمایلات خود را در اختیار داشته و از آن به عنوان راهی برای رسیدن به سعادت حقیقی و مطلوب خویش استفاده می کند.
انضباط نادرست: انضباطی است که فرد بدون این که معنا و اصول آن را آموخته باشد از طرف دیگران فشاری را برای رعایت تعدادی اصول و مقررات برای انجام ندادن رفتارهای خاص و یا اجبار در جهت انجام بعضی امور تحمل می کند که این نوع انضباط تمایلات طبیعی و فطری فرد را سرکوب می کند و مانع پرورش شخصیت وی می شود. در این نوع انضباط فرد چون دائماً فشاری را بر روح خویش حس می کند برای این که از این ناخوشایند رهایی یابد مجبور به مقاومت و برخی عکس العمل های غیر منطقی می شود مانند لجبازی و پرخاشگری که نهایتاً منجر به انواع اختلالات رفتاری و بیماری های روانی می گردد.
در معنای وسیع می توان گفت که هدف انضباط کاهش آزادی افراد، پنهان ساختن تمایلات فطری و سلب آسایش آن ها نیست بلکه غرض، تفهیم نحوه استفاده صحیح از آزادی است. ما هم می خواهیم فرزندانمان در محدوده ای حرکت کنند که فعالیت ها و تلاش هایشان در جهت خیر و صلاح آن ها باشد و موجبات آشفتگی و سردرگمی و در نتیجه استفاده از استعدادهای پیدا و پنهانشان را فراهم آور . در این مورد باید به آن ها آموخت که همان گونه که او حق دارد به تمایلاتش پاسخ داده و از آزادیش استفاده کند دیگران نیز همانند او از این حق برخوردارند.
انضباط نوعی اجبار است اما اجباری که برای محافظت افراد از خطرات و تحکیم اراده آن ها در رعایت حرمت جمع اجتناب ناپذیر است. فرد منضبط از طرف همگان به راحتی پذیرفته می شود و از طرفی رعایت قوانین و اصول انضباط سبب می گردد که فرد از خطر سستی اراده و سرگردانی در میان وسوسه های مختلف محفوظ مانده و در نتیجه نه تنها شخصیت او را از انواع خطرات و ابتلاء به انواع اختلالات رفتاری و روانی محفوظ دارد بلکه به شکوفایی استعدادها و توانایی هایش کمک نماید.
جوان ها به علت طبع کنجکاو، فعال و پذیرنده ای که دارند در مقابل انضباط که نوعی اجبار در انجام یا عدم انجام کاری است نوعی احساس تقابل در خود به وجود می آورند و چنان چه با آن ها رفتاری سلطه جویانه و غیر منطقی بشود لجاجت، مقاومت و عدم پذیرش شان آن ها را به سوی انحرافات ضد اجتماعی خواهد کشید.
پدر و مادرها چه باید بکنند؟
1- ثبات فکر و قدم: والدینی موفق ترند که در ایجاد انضباط در جوان های خود دارای سیاست و روش ثابت هستند. با این روش آن ها گیج نشده و می آموزند که هیچ گاه قانون شکنی نکنند مثلاً اگر فرزند شما باید رأس ساعت مقرر در منزل باشد باید این کار را همیشه و در هر موقعیتی انجام دهد زیرا اگر فرزند شما بفهمد که گاهی می تواند دیرتر به خانه بیاید این حس در وی بوجود خواهد آمد که می تواند این کار را در مورد تمام قوانین انجام دهد و در نتیجه احترام زیادی برای قوانین قائل نخواهد بود.
2- همفکری وهمیاری: مهم ترین وظیفه والدین در اجرای انضباط این است که به نوجوان این احساس را منتقل کنند که هر دو دارای یک شیوه ثابت و واحدی هستند. در این صورت او می داند باید از هر کدام چه انتظاری داشته باشد. والدین باید در مقابل فرزندان از یکدیگر انتقاد نکرده و نظر هم را رد نکنند و با یکدیگر به توافق برسند. اجرای انضباط در مورد هر فرزند متفاوت است، به علت وجود تفاوت های فردی بین فرزندان، عکس العمل آن ها در برابر اجرای یک مورد انضباطی تفاوت دارد و این از وظایف والدین است که انضباط را به گونه ای آموزش دهند که متناسب با روحیه، سن، هوش و توانایی هر جوان باشد. باید این مسئله مد نظر قرار گیرد که با یک زبان و شیوه نمی توان با همه فرزندان برخورد نمود مثلاً برای بعضی از آن ها باید با توضیح مفصل، لزوم رعایت انضباط را شرح داد. در بعضی دیگر فقط این که والدین به او امر کنند کافی است و در برخی باید با بیان جدی و محکم نشان داد که عدم اطاعت از دستورات منجر به محرومیت وی از بعضی از امتیاز ها خواهد شد. یکی از مواردی که والدین در برابر سرپیچی فرزندانشان باید مورد توجه قرار دهند این است که چرا فرزندشان از رعایت انضباط سر پیچی می کند. کشف این راز یکی از رموز موفقیت و انتقال یادگیری انضباط به کودکان است که برای آن علل متعددی را می توان نام برد:
1- نا آگاهی 2- بی اعتنایی به مقررات 3- انتقام 4- وجود بعضی بیماری های روانی و عقب ماندگی های ذهنی
گردآورنده: لیدا ربیع پور
کاربر عزیز
چنانچه این مطلب مورد توجه شما قرار گرفت، لطفا آن را لایک کنید.
