به خاطر داشته باشید مشکل شنوایی دقیقاً مشکل خود شماست. این مشکل، مشکل فردی دیگر نیست. شما مسئولیت روبه‌رو شدن موقعیت‌ها را به عهده بگیرید و به خودتان کمک کنید. و در عین حال موجب ناراحتی دیگران هم نشوید. زمانی که متوجه شدید کم‌شنوایی دارید و آن را پذیرفتید، شنوایی خود را آزمایش کردید مورد ارزیابی قرار گرفتید و سمعک تهیه کردید بخش بزرگی از مسئولیت خود را به انجام رسانده‌اید.
قاطعیت و صراحت می‌تواند زندگی شما را کاملاً تغییر دهد. می‌توانید با بیان آنچه در ذهن دارید، بیان صادقانه احساسات خود و احترام به حقوق دیگران صراحت بیشتری داشته باشید. بدست آوردن خواسته‌ها و نیازها همیشه ساده نیست. رسیدن نیازهای خود بدون تضییع حقوق دیگران نوعی هنر است.
اگر می‌خواهید درباره شیوه‌های صراحت و قاطعیت که شما را در کنار آمدن با کم‌شنوایی و دیگر وضعیت‌های مشکل کمک می‌کند بیشتر بدانید می‌توانید به کتابها و فیلم‌های ویدیویی موجود در این زمینه مراجعه فرمایید. غالباً در برخی مؤسسات و مراکز دوره‌های آموزشی ویژه رفتارهای قاطع و صریح ارائه می‌شود.
نکاتی برای برقراری ارتباطی بهتر
زمانی که دوستان، آشنایان و دیگر افرادی که با آنها در ارتباط هستید متوجه شوند دچار کم‌شنوایی هستید، مایل خواهند بود بدانید چگونه می‌توانید به بهترین نحو با شما ارتباط برقرار کنند. اگر نیازهای خود را روشن و دقیق بیان کنید این فرصت در اختیار شما و دیگران گذاشته می‌شود تا به یکدیگر کمک کنید. فقط نگویید “خوب نمی‌شنوم” دقیقاً به دیگران بگویید برای کمک به شما چه کاری از دستتان برمی‌آید.
زمانی که فضای مناسب برای برقراری ارتباط انتخاب می‌کنید شما تصمیم گیرنده اصلی هستید. لازم است به کسانی که با شما صحبت می‌کنند بگوئید که هنگام باز بودن شیرآب، روشن بودن تلویزیون، یا زمانی که پشتشان به شماست یا دیگران در همان اتاق گرم بحثی داغ و مهیج‌اند و یا در دیگر موقعیت‌های مشکل‌ساز، خوب نمی‌شنوید، یک اتاق ساکت بدون سروصدا بهترین محل برای صحبت کردن است. نور نیز بسیار مهم است، نور باید روی چهره گوینده باشد تا بتوانید به بهترین نحو ممکن متوجه صحبت‌های او شوید. از آنجا که با فاصله گرفتن، صدا پخش می‌شود، باید هرچه می‌توانید نزدیک گوینده قرار بگیرید در صورت لزوم می‌توانید از گوینده بخواهید هنگام صحبت کردن از حرکات و ژست‌ها و میان چهره‌ای مناسب استفاده کند.
توجه: یکی از راه هایی که می‌توان از آن طریق مطمئن شد ارتباط خوب پیش می‌رود بازخورد گرفتن از فرد است. اجازه دهید دیگران بدانند چه کارهای درستی انجام می‌دهند. همچنین بگذارید بدانند برای بهتر شدن ارتباط چه تغییراتی باید صورت گیرد. برای ارائه بازخورد مثبت بهترین راه تشکر کردن است.
در زیر چند نکته برای بهبود وضعیت ارتباطی افراد دارای کم‌شنوایی فهرست شده است که می‌توان جهت آموزش دیگر افراد و در دست گرفتن کنترل زندگی از آنها استفاده کرد. از آنها بخواهید این کارها را انجام دهند.
لطفاَ پیش از صحبت با من، توجه مرا به خود جلب کنید
از گوینده بخواهید پیش از شروع به صحبت به شانه شما بزند. شما را تکان دهد یا حرکت دیگری انجام دهد.
نشانه‌ای در مورد موضوع صحبت به من بدهید
آگاهی از موضوع مکالمه به شما کمک می‌کند بهتر متوجه آن ها شوید. از گوینده بخواهید مثلاً این طور صحبت کند “ کجا نهار بخوریم؟”
لطفاً رویتان به طرف من باشد
زمانی که از گوینده می‌خواهید در حین صحبت به شما نگاه کند می‌توانید خیلی بهتر گفتارخوانی کنید. طوری قرار بگیرید که چهره گوینده در سایه نباشد.
لطفاً شمرده و واضح صحبت کنید
برای گوینده توضیح دهید نیازی نیست فریاد بزند یا در صحبت کردن خود اغراق کند. اغراق در حرکات گفتاری و تأکید بیش از حد روی واژه‌ها سبب می‌شود حرکات لب‌ها غیرعادی و گفتارخوانی بسیار مشکل شود.
لطفاً به جای تکرار کردن صحبت‌ها آنها را در قالب دیگری بازگو کنید
اگر بار نخست متوجه صحبت‌ها نشدید از گوینده بخواهید جمله خود را بازگو کند. ممکن است تنها متوجه یک یا دو واژه نشده باشید و تکرار جمله به شما کمک کند متوجه پیام شوید. اما غالباً بازگو کردن جمله یا عبارات دیگر بهترین راه‌حل است.
لطفاً مستقیم با خود من صحبت کنید
اگر متوجه شدید زمانی که افراد می‌خواهند با شما که دچار کم‌شنوایی هستید صحبت کنند ؛ به جای شما اغلب با همراه یا همسرشنوای شما صحبت می‌کنند، صریحاً از آنها بخواهید مستقیماً با خود شما صحبت کنند. شاید لازم باشد آنها را آموزش کنید. تلاش‌های شما حتماً نتایج مثبتی به بار می‌آورد و ارتباطی بدست می‌آید که خواهان آن هستید.
لطفاً زمانی که با من صحبت می‌کنید، دهان خود را نپوشانید
مردم اغلب هنگام صحبت کردن غذا می‌خورند ته مداد خود را در دهان می‌کنند و یا به طریقی دهان خود را می‌پوشانند. بگذارید بدانند این کارها سبب مشکل‌شدن گفتارخوانی می‌شود.
لطفاً رادیو یا تلویزیون را خاموش کنید
سروصدای محیط یکی از مهم‌ترین علل خوب نشنیدن است از آنان بخواهید پیش از شروع به صحبت این صداها را کم یا خاموش کنند. این کار کمک زیادی به شما می‌کند. همچنین می‌توانید خواهش کنید به نقطه ساکت‌تری بروید.
لطفاً فریاد نزنید
فریاد زدن کارها را بدتر می‌کند. زیرا سبب می‌شود شکل دهان و چهره گوینده کاملاً عوض و گفتارخوانی غیرممکن شود. اگر سمعک به گوش می‌زنید، فریاد زدن سبب افزایش ارتعاشات و اعوجاج می‌شود.علاوه بر این که به دیگران می‌آموزید چه کار کنند تا برقراری ارتباط برای شما راحت‌تر شود. می‌توانید کارهای زیر را نیز انجام دهید.
توجه کنید
لازم است شما به مخاطب خود نگاه کنید، گوش دهید و برای دنبال کردن گفتگوها روی سخنان آنان تمرکز کنید، چرت زدن برقراری ارتباط را مختل می‌کند.
تمرکز خود را روی گوینده قرار دهید
اگر مکالمه حائز اهمیت است، کاملاً به گوینده توجه کنید. اگر در یک زمان تنها روی یک فرد تمرکز کنید و دیگر افراد و اتفاقات پیرامون حواس شما را پرت نکند. هرچند که دچار کم‌شنوایی هم باشید ، آدم خوش صحبتی خواهید شد.
پی نشانه‌های دیداری باشید
به بیان‌های چهره‌ای، حرکات و ژست‌ها و زبان بدنی دقت کنید. این‌ها نشانه آن هستند که گفتگوها به خوبی پیش می‌رود.
در صورت لزوم به دنبال نشانه‌های نوشتاری باشید
همواره یک دفترچه یادداشت و مداد همراه داشته باشید. اگر کاملاً به دردسر افتادید از گوینده بخواهید واژه‌های کلیدی را برایتان بنویسد. گاهی یک واژه کلیدی مکالمه را دوباره به جریان می‌اندازد.
سخنان گوینده را قطع نکنید
بگذارید مکالمه جریان داشته باشد تا متوجه معانی بیشتری از آن شوید.گاه واژه کلیدی را که متوجه نشدید چند ثانیه بعد می‌فهمید و موضوع مورد بحث برایتان معنا پیدا می‌کند. پیش از قطع کردن صحبت فرصتی به خود بدهید اما اگر اصلاً متوجه صحبت‌ها نشدید، برای طرف صحبت خود توضیح دهید و از او بخواهید جمله را تکرار یا بازگو کنند.
دکترگیتا موللی، متخصص روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکاه تهران
