نوروز باستانی

نوروز بزرگ ترین جشن ملی ایران در نخستین روز از نخستین ماه سال خورشیدی در زمانی که روز با شب برابر می گردد آغاز می شود. این جشن در گذشته جشن فروردین خوانده می شده است.

جشن سال نو در زمان آریائیان

آریائیان سال را به دو فصل سرما و گرما تقسیم می کردند. فصل گرما شامل فروردین، اردیبهشت، خرداد، تیر، مرداد و شهریور بود که برای آغاز آن جشن فروردین را برپا می کردند. گله ها را از آغل به دامن صحرا می کشیدند و با دیدن چهره ی شادان خورشید، شاد می شدند. فصل سرما نیز شامل ماه های مهر، آبان، آذر، دی، بهمن و اسفند بود که برای آغاز آن جشن مهرگان را برپا می کردند . گله های گوسفند را به آغل می بردند و برای روزهای سرما توشه جمع می کردند.

اما در میانه حکومت هخامنشیان و در زمان پادشاهی داریوش تقویم ثابت ایرانیان تبدیل به تقویم زردشتی شد. تقویم زردشتی چون سال کبیسه را رعایت نمی کرد زمان جشن نوروز آرام آرام از ابتدای سال به ماه های بعد تغییر کرد. یعنی از آن به بعد ایرانیان نوروز را جشن می گرفتند اما دیگر این جشن در روز اول بهار ثابت نبود بلکه تغییر می کرد.

تقویم جلالی

این تغییر زمان نوروز آن قدر ادامه داشت تا آن که در زمان  بر تخت نشستن یزدگرد ساسانی نوروز در اول تابستان جشن گرفته می شد. تغییر زمان نوروز تا 400 سال بعد از ورود اسلام به ایران نیز ادامه داشت.  تا آن که در سال 467 هجری  که ملکشاه سلجوقی فرمانروای ایران بود دستور داد تا تقویم جلالی در ایران رسمی شود. به این ترتیب دوباره نوروز در اولین روز بهار تثبیت شد.براساس این تقویم که امروزه نیز مورد استفاده ماست هر چهار سال یک بار، سال را 366 روز می شمرند و این سال را سال کبیسه نام گذاری می کنند. تقویم جلالی نزدیک ترین تقویم به سال حقیقی خورشیدی است. سال خورشیدی حقیقی 365 روز و 5 ساعت و 48 دقیقه و 46 ثانیه است.

جمشید شاه و نوروز

کتاب های قدیمی ایرانیان جشن نوروز را به جمشید شاه نسبت می دهند و او را برپا کننده این جشن فرخنده می دانند. بنا به نوشته همین متون پادشاهان ایران در هنگام نوروز به تخت می نشستند و در پنج روز اول با مردم ملاقات می کردند.سپس  هدایایی ردوبدل می شد و در پنج روز بعد به جشن و شادمانی می پرداختند.

برگزاری مراسم نوروز در دوره ساسانیان در کتاب ها ثبت شده است . براساس این نوشته ها پادشاه در حالی که لباسی فاخر پوشیده بود به دربار وارد می شد. آنگاه روحانی بزرگ زردشتیان جلو می آمد و در حالی که پادشاه را ستایش می کرد هدایایی را شامل جامی زرین، انگشتر، سکه های طلا و نقره، یک دسته سبزه تازه رسته، شمشیر، تیر کمان، دوات و قلم و اسبی به همراه غلامی زیبا رو تقدیم او می کرد. بعد از او بزرگان دولت برای تبریک عید نوروز به حضور پادشاه می رسیدند. این هدایا هر کدام نشانه آرزویی برای سال جدید بودند و به ترتیب می خواستند برای او آرزوی دانایی و بینایی در کار حکومت، عمر طولانی، سرسبزی ، قدرت و پیروزی بردشمن و سالی پر از توانایی مالی کنند.

سبزه نماد سال پر محصول

یکی از مهم ترین رسم های نوروز این بود که بیست و پنج روز قبل از سال نو در حیاط کاخ، دوازده ستون از خشت خام برپا می کردند. بر روی  هر ستونی به صورت جداگانه دوازده نوع دانه شامل گندم، جو، برنج، عدس، باقلا، کاجیله، ارزن، ذرت، لوبیا، نخود، کنجد و ماش می کاشتند .سبزه ها را تا ششمین روز جشن نوروز آن ها را نمی چیدند. آن ها اعتقاد داشتند هر کدام از این دانه ها بهتر رشد کند در آن سال این محصول فراوان تر خواهد شد. رسم سبزه سبز کردن ایرانیان باقیمانده همین سنت باستانی است.

بعد از فروپاشی ساسانیان و ورود اسلام نیز رسم زیبای نوروز در بین مردم باقی ماند و بزرگان اسلام نیز آن را تایید کردند. بدین ترتیب این جشن باستانی در بین فارسی زبانان دنیا زنده ماند. بالاخره سازمان ملل متحد در 4 اسفند 1388 طی قطعنامه ای یکم فروردین را به عنوان روز جهانی نوروز به رسمیت شناخت و در تقویم خود جای داد. در این سال برای اولین بار نوروز در فروردین 1391 در سازمان ملل جشن گرفته شد و دبیر کل سازمان ملل پیامی در این باره صادر کرد. امروز در همه کشور های فارسی زبان جشن نوروز با شکوه و زیبایی برپا می شود.