بزکشی، بازی سنتی در افغانستان است که در فصلهای خزان و بهار در دشتهای شمال و شمال شرق افغانستان برگزار میشود. هیچ اصلی برای ثبتنام بازیکنان وجود ندارد. هرکس میتواند با اسبش به میدان داخل شده و بازی نماید. رسم چنین است که پیش از روز برگزاری بازی بزکشی گوساله یا هم بز بزرگ را حلال کرده سر و دست و پاهایش را از زانو و آرنجش قطع میکنند. بز یا گوساله را به میدان بزرگ که در نهایت آن یک بیرق نصب شده است قرار میدهند. به کسی که در این بازی شرکت میکند چاپانداز میگویند. چاپاندازها بز را از زمین برداشته و بعدا بز را به قطعه مشخصی که دایره حلال نامیده میشود، میاندازند.
بزکشی در افغانستان از حمایت دولت های متوالی برخوردار بوده است به نحوی که در زمان محمد ظاهرشاه (تا ۱۹۷۳) این مسابقات همزمان با جشن تولد شاهنشاهی برگزار میشد. رژیم های بعدی تاریخ مسابقه را به سالروز سازمان ملل متحد تغییر دادند. در شمال افغانستان حداقل قبل از تجاوز شوروی در ۱۹۷۹، تا چند صد سوارکار میتوانستند همزمان با هم در نوع خاصی بزکشی که در زبان دری به (تودهبرآئی) معروف است به رقابت بپردازند. این رقابت در جشن های عروسی و ختنهکنان رایج بود.
این بازی در میان مردمان آسیای میانه و افغانستان از جمله ازبک ها، قرقیزها، ترکمن ها، هزارهها، تاجیکان، و پشتون ها انجام میشده است و بعضاً هنوز هم انجام میشود. ریشه آن مبهم است.
بزکشی مسابقهای است که تاریخ ایجادش به دوران باستان باز میگردد. نام این ورزش به معنای کشتن بز است که از شکار بزهای کوهای توسط قهرمانان اسب سوار استنتاج شده است. امروزه اسب سوار یا تیمی که در این مسابقه شرکت میکند باید نعش این بز را به خط پایان برساند آن هم به عنوان نفر اول.
اسب سواری در افغانستان را به دوران وداهای هندی ربط میدهند. مردم حومه آمودریا اسب های وحشی را رام میکردند تا از آن ها در برابر نیروی سواره نظام غارتگر استفاده کنند.
در افسانهها آمده است که این ورزش برای اولینبار در حوزه آمودریا انجام میشده است. ترکان آن دیار و دیگر مردم آن منطقه از استپهای آن مناطق به سمت افغانستان کنونی مهاجرت کردهاند و از اسب بعنوان یک وسیله که در جنگ ها به کارشان میآمده است استفاده میکردند. معروف است که دو نوع اسب متعلق به افغانستان هستند. قتغن یک اسب نیرومند است که به قدرت و پایداری شهرت دارد. البته اسب دیگر از قتغن بزرگتر است و در فاریاب و بلخ بیشتر حضور دارد. هر دوی این گونه اسب ها برای بزکشی پرورش مییابند و مورد استفاده قرار میگیرند. اسب سوار نیز معمولا مردان هستند که به این ورزش عادت دارند.البته بازیکنان بزکشی یا چپاندازان، گاه برای کسب مهارت به سال ها تمرین نیاز دارند.
این ورزش به جزکشور افغانستان ، در چندین کشوردیگر از جمله ، ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان، شمال پاکستان، هند و قزاقستان نیز رواج دارد.