حسادت چیست ؟
حس حسادت یکی از واکنش‌های هیجانی افراد به دیگران و داشته‌های آن‌هاست. همان‌طور که می‌دانیم، این واکنش جزو واکنش‌های منفی است و با نوعی ترس همراه است. افراد حسود اغلب نگاه اغراق‌آمیز دارند؛ یعنی داشته‌های دیگران را بیش از حد زیاد و بزرگ می‌بینند در حالی که داشته‌های خود را اندک می‌بینند.
انواع حسادت
حسادت طبیعی
حسادت طبیعی اولین مرحله از حسادت است و ممکن است خیلی از افراد، کم یا زیاد، این حس را در زندگی تجربه کنند. در این نوع حسادت، فرد با وجود احساس بدی که دارد اما می‌تواند واقع‌بین باشد و شرایط را بپذیرد. بنابراین زندگی عادی‌اش مختل نمی‌شود.
حسادت بیمارگونه
حسادت بیمارگونه مرحله‌ای بالاتر و شدیدتر نسبت به حسادت طبیعی است. این حالت نیز خود به دو دسته‌ی حسادت وسواس‌گونه و حسادت روان‌پریشانه تقسیم می‌شود.
حسادت وسواس‌گونه
در این نوع از حسادت افکاری سراغ فرد می‌آیند که حتی ممکن است خودش آن‌ها را قبول نداشته باشد. در واقع، فرد می‌داند رفتارش از سر حسادت و اشتباه است اما نمی‌تواند جلوی آن‌ها را بگیرد. این رفتارهای مخرب در نهایت می‌توانند به روابط فرد با دیگران آسیب وارد کنند.
حسادت روان‌پریشانه
این نوع حسادت از انواع دیگر خطرناک‌تر است چون حس فرد باعث می‌شود به آزار دیگران دست بزند. در واقع، حس حسادت در فرد آن‌قدر قوی است که دیگر نمی‌تواند آن را درون خود نگه دارد و باید با رفتارهای بیرونی آن را تخلیه کند.
در این حالت فرد ممکن است رفتارهای خشونت‌آمیز از خود نشان بدهد یا با زیرآب‌زدن و تهمت‌زدن سعی کند دیگران را خراب کند. این فرد همچنین ممکن است افرادی را که به آن‌ها حسادت می‌کند تعقیب کند تا بتواند از کارهایشان سر در بیاورد. فردی که به حسادت روان‌پریشانه دچار است ممکن است از رفتارهای دیگران برداشت‌های غلطی داشته باشد و رفتار آن‌ها را اینطور تفسیر کند که دیگران قصد دارند به او آسیب برسانند.
چه کسانی بیش‌تر به حسادت دچار می‌شوند؟
آگاهی از تایپ و ویژگی‌های شخصیتی افراد به شما کمک می‌کند تا بدانید آیا ممکن است آن‌ها به حسادت دچار شوند یا نه. البته این به این معنا نیست افرادی که این ویژگی‌ها را ندارند به حسادت دچار نمی‌شوند و یا برعکس، افرادی با این ویژگی‌ها حتماً به حسادت دچار می‌شوند.
در اغلب مواقع، ریشه‌ی حسادت در کودکی افراد است. بنابراین افرادی که در کودکی مقایسه و تحقیر شده‌اند و یا شاهد رفتارهای تبعیض‌آمیز بوده‌اند ممکن است به حسادت دچار شوند. همچنین افرادی که عزت‌نفس و اعتماد بهنفس پایین دارند و اغلب خود را دست‌کم می‌گیرند زمینه‌ی ابتلا به حسادت را دارند.
lsd[vh
جالب است بدانید افرادی که اعتماد بهنفس بیش از حد بالا، و به اصطلاح اعتماد بهنفس کاذب، دارند نیز ممکن است به حسادت دچار شوند. چون این افراد خود را برتر و توانمندتر از دیگران می‌بینند و فکر می‌کنند همه‌ی امکانات و امتیازها باید برای آن‌ها باشد. در نتیجه، اگر چنین اتفاقی نیفتد ممکن است به فردی حسود تبدیل شوند.
علاوه بر این، افرادی که مشکلات روانی مانند افسردگی یا اسکیزوفرنی دارند هم ممکن است به حسادت دچار شوند.
علل به وجود آمدن حس حسادت
اما چرا حس حسادت در افراد به وجود می‌آید؟ این مشکل می‌تواند دلایل گوناگون داشته باشد اما عمده‌ترین دلایل عبارتند از:
شرایط خانواده و تفاوت‌هاى فردى
شاید شما هم والدینی را دیده‌اید که میان فرزندان خود تفاوت می‌گذارند. البته شاید والدین حقیقتاً قصد ندارند این تفاوت را قائل شوند اما ناآگاهانه رفتارهایی می‌کنند که باعث تفاوت میان فرزندان می‌شود. باید توجه کنید که نوع شخصیت افراد با هم متفاوت است. این یعنی ممکن است برادر یا خواهر شما به دلیل تایپ شخصیتی‌اش به توجه و مراقب بیش‌تری نیاز داشته باشد
بنابراین اگر پدر و مادر شما به خواهر یا برادرتان بیش‌تر توجه می‌کنند، قبل از اینکه از این موضوع ناراحت شوید، این مسئله را درنظر بگیرید. آگاهی نسبت به موضوعات این‌چنینی باعث می‌شود ما نسبت به خواهر و برادرهای دیگرمان حسودی نکنیم.
هرچند والدین هم باید تلاش کنند رفتارهای مناسبی داشته باشند و تا جای ممکن طوری رفتار نکنند که فرزند دیگر احساس کند به او توجه کم‌تری می‌شود. اگر فرزندی در خانواده به توجه و مراقبت بیش‌تری نیاز دارد، والدین باید این موضوع را به فرزندان دیگر توضیح بدهند تا از شکل‌گیری حس حسادت جلوگیری شود.
تبعیض قائل‌شدن
تبعیض قائل‌شدن هم یکی دیگر از عوامل ایجاد حس حسادت در افراد است. در واقع افراد با دادن امتیاز به فردی دیگر میان او و دیگران تبعیض قائل می‌شوند. این مورد هم در خانواده و هم در محیط‌های اجتماعی از جمله مدرسه دیده می‌شود. گاهی معلم‌ها هم میان دانش‌آموزان تبعیض قائل می‌شوند.
در مورد قبل، تفاوتی که پدر و مادر میان فرزندان خود قائل می‌شوند دلیل و منطق دارد و همان‌طور که گفتیم، ممکن است یکی از فرزندان به دلایلی قابل قبول، به توجه بیش‌تری نیاز داشته باشد. اما در تبعیض قائل‌شدن، اغلب دلیلی منطقی وجود ندارد و افراد صرفاً از روی احساسات یک فرد را به دیگری یا دیگران ترجیح می‌دهند. در واقع رفتار افراد در تبعیض قائل‌شدن، ناعادلانه است.
محروم‌بودن و حس حسادت
اگر فرد از چیزی که آن را دوست دارد یا داشتن‌اش امتیاز محسوب می‌شود محروم شود می‌تواند به حسادت دچار شود. این مورد را به خوبی در کودکان می‌بینیم. مثلاً وقتی کودک تازه‌ای به جمع خانواده اضافه می‌شود ممکن است پدر و مادر اسباب‌بازی فرزند بزرگ‌تر را به فرزند کوچک‌تر بدهند تا او هم سرگرم بشود.
در این حالت، فرزند بزرگ‌تر احساس می‌کند اسباب‌بازی‌اش را از دست داده است برای همین نسبت به برادر یا خواهر کوچک‌تر خود حسودی می‌کند. حس محروم‌بودن در کودکان پررنگ‌تر است چون کودک توانایی تحلیل ندارد و نمی‌تواند منطقی فکر کند اما در بزرگسالان نیز به اشکال دیگر وجود دارد.
فرق حسادت‌کردن و غبطه‌خوردن
در موقعیت بهتر، فردی که به حس محروم‌بودن دچار می‌شود ممکن است به جای حسادت‌کردن حالت غبطه‌خوردن را تجربه کند. تفاوت حسادت‌کردن و غبطه‌خوردن دقیقاً در این‌جاست. فردی که غبطه می‌خورد می‌گوید: «او فلان چیز را دارد. کاش من هم داشتم.» اما فرد حسود می‌گوید: «چون من فلان چیز را ندارم پس او هم نباید داشته باشد.»
در واقع، در غبطه‌خوردن، فرد آرزو می‌کند او هم از امتیاز فرد دیگر برخوردار می‌بود اما در حسادت‌کردن فرد نمی‌تواند تحمل کند اگر خودش امتیازی ندارد دیگران آن را داشته باشند.
نشانه‌های حسادت
اما نشانه‌های حسادت چیست و از کجا بدانیم خودمان یا دیگران به حسادت دچار شده‌ایم؟ حسادت دو دسته نشانه دارد: نشانه‌ی مستقیم و نشانه‌های غیر مستقیم.
نشانه‌ی مستقیم حسادت‌کردن، بروز خشم و قهر است. یعنی فرد در موقعیت نسبت به فردی دیگر یا بی‌دلیل خشمگین می‌شود و یا با او قهر می‌کند.
اما تشخیص نشانه‌های غیر مستقیم حسادت گاهی دشوار می‌شود. یعنی شما به راحتی متوجه نمی‌شوید رفتارهای فرد ناشی از حسادت است یا مشکلی دیگر. مثلاً فرد تلاش می‌کند با ضعیف نشان‌دادنِ خود توجه دیگران را جلب کند. چون احساس می‌کند دیگران به او به اندازه‌ی کافی توجه نمی‌کنند و همین مسئله باعث حسادتش شده است.
رفتارهایی که فرد با آن‌ها خود را ضعیف نشان می‌دهد می‌توانند متفاوت باشند. مثلاً ممکن است غذا نخورد، خود را به بیماری و بدحالی بزند یا نسبت به قوانین، چه خانوادگی و چه اجتماعی، نافرمان باشد. همچنین ممکن است فرد حسادت خود را با تخریب‌کردن، فحش‌دادن، عیب‌جویی‌کردن از دیگران یا آزار افراد کوچک‌تر و حتی آزار حیوانات نشان بدهد.
شاید شما هم نوجوانانی را دیده باشید که سعی می‌کنند میان دو دوست اختلاف بیندازند. در این مورد، می‌توانید احتمال بدهید که چنین فردی به حسادت دچار است چون نمی‌تواند تحمل کند دو نفر باهم خوب باشند.
راه‌های از بین بردن حس حسادت
اکنون که کامل با مقوله‌ی حسادت آشنا شدید و دریافتید علل برزو و نشانه‌های آن چیست، باید به این موضوع بپردازیم که چطور می‌توان حس حسادت را از بین برد.
ابتدا باید بدانید که درمان حسادت به شدت و عمق آن بستگی دارد. در حسادت از نوع طبیعی و در موارد سطحی، خود فرد می‌تواند با کمک چند راهکار این حس را از خود دور کند. اما برای درمان موارد شدیدتر فرد حتماً باید به مشاور مراجعه کند. در موارد شدید حسادت، مشاور یا روان‌شناس به ریشه‌های حسادت در وجود فرد برمی‌گردد و آن‌ها را پیدا و درمان می‌کند.
اما اگر می‌خواهید خودتان دست به کار شوید می‌توانید از این راهکارها کمک بگیرید.
با کسی حرف بزنید
همیشه حرف‌زدن از احساسات منفی می‌تواند به ما کمک کند. وقتی ناراحت هستید، وقتی نگرانید یا استرس دارید حرف‌زدن با یک دوست یا فرد مناسب به شما کمک می‌کند حال بهتری به دست بیاورید. این مسئله درباره‌ی حس حسادت نیز صادق است.
سعی کنید فرد مناسبی را انتخاب کنید و از این حس با او حرف بزنید. وقتی حرف می‌زنید، ممکن است همزمان راهکارهایی برای درمان این حس به ذهن خودتان برسد. هرچند اگر راهکاری هم نیابید، حرف‌زدن درباره‌ی این حس از بار منفی آن کم می‌کند.
از بیرون به فرد نگاه کنید
اگر نسبت به کسی حسادت می‌کنید سعی کنید زاویه‌ی نگاهتان را تغییر بدهید. از نگاه یک فرد بیرونی او را ببینید و بعد موقعیت آن شخص را بررسی کنید. ممکن است حتی به این نتیجه برسید که شما هم می‌توانید مانند آن فرد موقعیت و جایگاه خوب به دست بیاورید اگر راه درست را انتخاب کنید. یا حتی ممکن است به این نتیجه برسید که آن فرد موقعیت و جایگاه خیلی خاصی هم ندارد و شما بی‌دلیل او را بالا دیده‌اید.
به آنچه خودتان دارید توجه کنید
اینطور نیست که برخی از افراد همه‌چیز را با هم داشته باشند. حتی اگر چهره‌ی بیرونی فردی طوری است که انگار همه‌چیز در اختیار دارد و هیچ مشکل و کمبودی ندارد، نباید به اشتباه بیفتید. زندگی هیچ‌کس کامل نیست. همه‌ی افراد چیزهایی دارند و چیزهایی ندارند.
پس به جای اینکه داشته‌های دیگران را با نداشته‌های خود مقایسه کنید به داشته‌های خودتان نگاهی بیندازید. اگر درست بررسی کنید می‌بینید که شما هم چیزهایی دارید که دیگران ندارند. پس از داشته‌های خودتان استفاده کنید و تلاش کنید به آنچه دوست دارید برسید.
نگاه مثبت داشته باشید
واقعیت این است که حسادت از بدبینی و سوء تعبیر افراد ناشی می‌شود. بنابراین اگر تلاش کنید فردی مثبت‌اندیش باشید می‌بینید که حسادت خود به‌خود از وجود شما پاک می‌شود. بدانید که شما هم مانند افراد دیگر ارزشمند هستید و می‌توانید در زندگی دستاوردهای مهمی داشته باشید.
فراموش نکنید حسادت به جسم و روان شما آسیب می‌زند
راهکار دیگر برای از بین بردن حسادت، توجه به تبعات آن است. همین که بدانید حسادت‌کردن چه آسیب‌هایی به جسم و روان شما می‌زند کمک می‌کند تا آن را از خودتان دور کنید. در ادامه، به این آسیب‌ها می‌پردازیم.
در نهایت اینکه همواره به یاد داشته باشید زندگیِ دنیایی پر از داشتن و نداشتن است. توجه به حکمت خدا کمک می‌کند در محرومیت‌ها صبور باشید و در نظر گرفتن رحمت خدا باعث می‌شود تا با انگیره در مسیر رسیدن به خواسته‌های ارزشمندتان پیش بروید.
اگر حس حسادت را از خودم دور نکنم چه اتفاقی می‌افتد؟
درمان حسادت مسئله‌ای بسیار مهم است چون اگر حسادت در وجود شخص بماند به مشکلات متعدد جسمی و روانی منجر می‌شود.
آثار جسمی حسادت
حسادت در بلندمدت به سیستم عصبى آسیب‌های جدی وارد می‌کند. حتماً می‌دانید که مشکلات عصبی ریشه‌ی انواع بیماری‌های جسمی و سرطان است. پس برای اینکه جسم سالم داشته باشیم باید حسادت را از خود دور کنیم.
آثار روانی حسادت
می‌توان گفت آشکارترین اثر روانی حسادت نداشتن آرامش است. چون فرد همواره خود را با دیگران مقایسه می‌کند و از اینکه آن‌ها چیزهایی دارند که او ندارد آشفته می‌شود. حس غم و اندوه مداوم نیز فرد حسود را ترک نمی‌کند. دلیل همیشگی‌بودن این غم این است که فرد از محرومیت خود ناراحت است اما نمی‌تواند آن را تغییر بدهد. در نتیجه، دائم دچار غم است. چنین فردی نه تنها توانایی‌ها و امکانات خود را نمی‌بیند تا از آن‌ها در مسیر رسیدن به اهدافش استفاده کند، بلکه نمی‌تواند از زندگی خود لذت ببرد. در نهایت، فرد در بلندمدت به بیماری‌های سخت روانی مانند افسردگی و اضطراب عمومی دچار می‌شود.
