اختصاصی نشریه اینترنتی نوجوان ها

جلال‌الدین ابو محمد الیاس بن یوسف در سال ۵۲۰ هجری قمری در شهر گنجه یکی از شهرهای قدیمی و باستانی آذربایجان چشم به جهان گشود. در کودکی پدر و مادرش را از دست داد.

• زندگی نامه هنرمند بزرگ جهان سر چارلز چاپلین

سالیان سال به تنهایی زندگی کرد، تا جوانی هرگز از شهر گنجه پای به خارج ننهاده بود و در همان شهر از محضر استادان علوم استفاده کرد و مشغول به تحصیل شد. با تلاش خود توانست مانند سایر دوستداران علم و دانش آن زمان در تمام رشته‌های علوم عصر خود مانند ادب، عربی، عرفان، فلسفه، حکمت، پزشکی، علوم الهی و ریاضی آموزش‌های لازم را ببیند و خود جزو صاحب نظران و راهنمای جوانان دیگر باشد.

الیاس بن یوسف به زبان‌های فارسی، عربی، آذری و پهلوی تسلط کامل داشت.

او برخلاف شعرایی که عمر خود را در دربار پادشاهان و بزرگان صرف چاپلوسی می‌کردند تا برای خود و خانواده زندگی راحت و آسوده‌ای را مهیا نمایند زندگی تقریبا سختی داشت و در کتاب مخزن الاسرارش هنر خویش را برتر از شعرای ستایشگر می‌داند و همیشه سعی می‌کرد تا از آن زندگی دور باشد.

نظامی علاقه‌ای بر ثبت و به تصویر کشیدن حادثه‌های زمان خود نداشت مگر این‌که حوادث رخ داده ربطی مستقیم به سرنوشت سروده‌هایش داشته باشد.

آثار وی بر خلاف بیشتر هنرمندان در زمان حیاتش بسیار شهره بودند و در تمام شرق آوازه‌ای همگانی یافته بودند.

از نظامی باید در ارکان شعر فارسی یاد کرد، وی مانند فردوسی و سعدی سبکی نو در نظم پارسی به وجود آورد و خود در به تکامل رسیدن آن تلاشی بسیار کرد.
نکته‌ای که در این باره قابل یادآوریست این است که داستان سرایی در شعر فارسی توسط نظامی آغاز نشده است اما وی تنها شاعری است که تا پایان قرن ششم هجری قمری توانست شعر تمثیلی را به حد اعلای تکامل برساند.

در اشعار وی الفاظ و کلمات مناسب، ایجاد ترکیبات خاص، معانی و مضامین نو، تصویر سازی جزئیات و دقت در وصف مناظره، توصیف شخصیت های داستانی، به کار بردن تشبیهات و استعارات مطبوع نمونه‌هایی بی‌بدیل و بی‌تکرار تاریخ ادبیات ایران است.

ایرادی که بر مجموعه اشعار نظامی می‌گیرند این است که با استفاده از اصطلاحات علمی و فلسفی و ترکیبات عربی فهم بعضی از ابیاتش را مشکل کرده است اما محاسن و برتری شعر او به قدری است که یکی از بزرگترین شعرای ایران نامیده شده است.

آثار وی که در تاریخ ادبیات ایران معروف به خمسه است به شرح زیر می‌باشد:‌

۱- مخزن الاسرار

خود دارای بیست داستان منظوم است که در آن‌ها راه و رسم زندگی را به خواننده می‌آموزد.

۲- خسرو و شیرین

افسانه خسرو و شیرین از نادرترین و زیباترین آثار از این دست است و در زمره‌ بهترین افسانه‌های بزرگ ادبیات جهان جای گرفته است.

۳- لیلی و مجنون

این منظومه را به درخواست شاه شروان سروده است. در این کتاب علاوه بر بازگو کردن داستان عاشقانه‌اش در قسمت‌های بسیاری فرمانروایان را به عدل و داد فرا خوانده است.

۴- هفت پیکر

این اثر را نیز به درخواست علاءالدین کورپه اصلان فرمانروای مراغه با موضوع تاریخ سرزمین ایران سروده است. قهرمان این داستان بهرام گور پنجمین پادشاه سلسله‌ ساسانیان است.

۵- اسکندر نامه

در سال‌های آخر عمر نظامی سروده شد که از لحاظ حجم بزرگترین اثر او به حساب می‌آید که خود به دو بخش شرف نامه و اقبال نامه تقسیم می‌شود. او در اقبال نامه به تحلیل مسائل علمی و فلسفی می‌پردازد. این کتاب در بین آثار نظامی بیشتر از بقیه مورد تایید و رضایت شخص او بود.

نظامی گنجوی سرانجام در سال۵۹۰ هجری قمری در زادگاهش شهر گنجه آذربایجان دار فانی را وداع گفت.

سوسن قریشی

کاربر عزیز

چنانچه این مطلب مورد توجه شما قرار گرفت، لطفا آن را لایک کنید.