شاهکارهایی که ایران را بیش تر به جهان شناساند (۲)

محوطه‌ تاریخی «ارگ بم» یا به قول شهریار عدل «منظر فرهنگی بم» پس از زمین‌لرزه‌ای که 5 دی ماه 1382 در این شهر تاریخی رخ داد و ارگ بم را نیمه ویران کرد، در سال 1383 و چند ماه پس از آن زلزله در فهرست میراث جهانی در خطر یونسکو به ثبت رسید.

البته پس از تلاش‌هایی که سازمان میراث فرهنگی برای نجات این محوطه‌ تاریخی انجام داد، بالاخره 27 خرداد سال 1392 از فهرست میراث در خطر خارج و به عنوان پنجمین اثر جهانی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت.

محوطه تاریخی «پاسارگارد» در استان فارس دومین اثر جهانی شده‌ این استان و ششمین اثر جهانی ایران به عنوان دومین سهمیه‌ ایران در یونسکو در سال 1383 در فهرست میراث جهانی به ثبت رسید. این محوطه‌ تاریخی که به دشت مرغاب معروف است، از سابقه تمدنی 3 هزار ساله برخوردار بود و روستاهایی مانند تل نخودی، تل خاری، تل 3 آسیاب و 2 تولان که در هزاره چهارم و سوم پیش از میلاد، در آن ها کشاورزی می‌شد، دارای رونق و شکوه ویژه‌ای بود.

پاسارگاد را راهی شاهی به تخت جمشید و شوش پیوند داده، "هرتسفلد" و دیگران آثار این راه را در جلگه مرغاب یافته‌اند که از شمال وارد می‌شده و از مغرب تل تخت می‌گذشته و به کنار آرامگاه کوروش می‌آمده و سپس یک راست به تنگ بلاغی می‌رسیده است، بعدها این راه به طرف شرق کشانده شده است، به گونه‌ای که جاده شاهی اصفهان- شیراز از سمت شمال،از حدود 3 کیلومتری مشرق رودخانه پلوار به جنوب و جنوب شرقی سرازیر می‌شده و در جنوب شرقی به تنگه بلاغی می‌رسیده است.

«گنبد سلطانیه» در زنجان هفتمین اثر جهانی شده‌ی ایران است. این گنبد در سال 1384 در یونسکو به ثبت رسید.

گنبد سلطانیه مقبره‌ «اُلجایتو» است که در ۱۳۰۲ تا ۱۳۱۲ میلادی در شهر سلطانیه (پایتخت ایلخانیان) ساخته شد و از آثار مهم معماری ایرانی و اسلامی از شیوه معماری آذری به شمار می‌رود. گفته می‌شود این گنبد نخست در سال ۷۰۳ هجری قمری به دستور الجایتو (سلطان محمد خدابنده) و برای انتقال جسد علی ابن ابیطالب (ع) از نجف به سلطانیه ساخته شد. 3000 کارگر این بنا را در مدت ۱۰ سال ساختند.

محوطه‌ «بیستون» در کرمانشاه هشتمین اثر جهانی شده‌ی ایران است که در سال 1385 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. نقش برجسته و کتیبه داریوش که به دستور داریوش اول به وجود آمده، نشانه بارزی از ارتباطات مهم ارزش های بشری در توسعه هنر و نوشتار یادمانی است.

محوطه تاریخی بیستون در مسیر یکی از اصلی‌ترین جاده‌های ارتباطی بین ایران و بین‌النهرین قرار گرفته و با کوه مقدس بیستون ارتباط دارد .در حالی که شواهد باستان شناختی استقرار انسانی در دوران پیش از تاریخ در محل دیده می‌شود، اما مهم ترین آن از قرن ششم پیش از میلاد تا قرن ششم میلادی است. کتیبه بیستون از این جهت که تنها متن یادمانی شناخته شده هخامنشی است که یک رویداد تاریخی ویژه یعنی برپایی مجدد امپراطوری توسط داریوش اول را مستند می‌کند، اثری منحصر است. این اثر در 15 دی ماه 1310 در فهرست آثار ملی کشور نیز به ثبت رسید.

مجموعه‌ جهانی «کلیسا» در آذربایجان شامل سه کلیسای مهم ایران به نام‌های «قره کلیسا»، «سنت استپانوس» و «مریم مقدس» در استان‌های آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی به عنوان نهمین اثر ایران در سال 1387 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیدند.

کلیساهای آذربایجان نمونه‌های برجسته‌ای از معماری و تزئینات سنتی ارمنی هستند که در مقابل تبادلات فرهنگی منطقه به ویژه بیزانس، ارتودوکس و فارسی از خود مقاومت نشان داده‌اند. قدمت این کلیساها به قرن ۷ الی ۱۴ می‌رسد که چندین‌بار به دلیل بلایای طبیعی و انسانی بازسازی و مرمت شده‌اند.

سازه‌های آبی شوشتر دهمین بنای جهانی ایران است که در سال 1388 در فهرست یونسکو به ثبت رسید.

پروژه بزرگ مطالعه، حفاظت و مرمت محوطه آسیاب‌های شوشتر (آبشارها) از سال 1377 توسط سازمان میراث فرهنگی، بمنظور نجات بخشی یکی از محوطه‌های تاریخی در معرض خطر آغاز به فعالیت کرد و پس از آن از سال 1381 پایگاه میراث فرهنگی سازه های آبی تاریخی شوشتر با هدف مطالعه و پژوهش پیرامون سازه های آبی تاریخی این منطقه و کشور و هم چنین ساماندهی، حفاظت و مرمت و معرفی مجموعه آثار تاریخی شوشتر تشکیل شد.

«بازار تبریز» یازدهمین اثر جهانی ایران است که در سال 1389 در این فهرست جهانی جای گرفت.

این بازار یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین بازارهای سرپوشیده در سطح ایران و قاره‌ آسیا به‌شمار می‌رود که با مساحتی حدود یک کیلومتر مربع، بزرگ‌ترین بازار سرپوشیده جهان است.

بازار تبریز از بازارچه‌ها، تیمچه‌ها، سراها و کاروانسراهای متعددی تشکیل شده است. این بازار قبلا به دلیل قرار گرفتن شهر تبریز بر سر چهارراه جاده ابریشم و گذر روزانه هزاران کاروان از کشورهای مختلف آسیایی، آفریقایی و اروپایی از آن، این شهر و بازار آن از رونق بسیار خوبی برخوردار بوده است.

این بازار حدود ۳ سده‌ پیش و پس از وقوع زمین‌لرزه‌ تاریخی تبریز در سال ۱۱۹۳ قمری توسط "نجفقلی خان دنبلی"، حاکم وقت تبریز بازسازی شد. این بازار در سال ۱۳۵۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

بیتوته

مطالب مرتبط:

شاهکارهایی که ایران را بیش تر به جهان شناساند (1)