در شهر های مختلف ایران بناهای با شکوه فراوانی وجود دارد که یادگار دوره های مختلف تاریخی است و معمولا نام بسیاری از هنرمندان و حاکمان را در خود زنده نگه داشته است. کاخ های اصفهان نیز یادگارهای بی نظیر دوره صفویه بودند که امروزه بسیاری از آن ها از بین رفته است. اما داستان نابودی کاخ های اصفهان چیست ؟
بعضی از حاکمان نیز نامشان در خاطره شهر ها باقی مانده است البته نه به نیک نامی بلکه به ظلم و خشونت و تخریب بناهای با ارزش فرهنگی.سلطان مسعود میرزا معروف به ظل‌السلطان فرزند ناصرالدین شاه نیز یکی از همین افراد است. او حدود سال ۱۲۲۸ش به‌دنیا آمد و سه سال از مظفرالدین‌شاه بزرگتر بود ولی چون مادرش از خاندان قاجاریه نبود، نتوانست ولیعهد شود. مسعود میرزا در ابتدا با لقب یمین‌الدوله، حکومت مازندران و استرآباد و سپس فارس و اصفهان را به عهده گرفت تا این که لقب ظل‌السلطان یعنی سایه پادشاه را به او دادند.
در زمان حکومتش بر فارس به‌خاطر ظلم فراوان، عزل شد ولی مدتی بعد به اصفهان رفت و تا ۳۴ سال بعد با ستم حکومت کرد. ظل‌السلطان، قشون مجهز و منظمی پدید آورد و با باجگیری و گرفتن مالیات های سنگین از مردم، ثروتی افسانه ای گرد آورد که به اعتراف خودش، برای ده نسل پس از او هم کافی بود. وی، املاک مردم را با زور و قهر، غصب و تصرف می کرد و شورش ها را با سنگدلی سرکوب می نمود.
ظلم و ستم او به حدی بود که ناصرالدین شاه تصمیم گرفت خود به اصفهان رفته و موضوع را بررسی کند اما ظل السلطان پیش دستی کرده و با هدایای فراوانی به حضور پدرش رفت و با تقدیم بخشی از اموالی که به زور از مردم گرفته بود شاه را راضی کرد که او را عزل نکند اما عقده اینکه او هرگر نمی توانست پادشاه شود تا پایان عمر برایش باقی ماند.
او در دوران پادشاهی برادرش مظفرالدین شاه قاجار نیز حاکم اصفهان بود و با شدت زیاد انقلابیان مشروطه خواه را سرکوب می کرد اما زشت ترین خاطره ای که از او برای همه ایرانیان و به ویژه مردم اصفهان باقی مانده است نابودی کاخ های زیبای اصفهان است که از دوران صفویه به یادگار مانده بودند.
جهانگردان مختلفی که اصفهان را در آن روزگار دیده بودند کاخ های اصفهان و باغ های اطرافش را توصیف کرده اند. ساختمان هایی که برای هر کدامشان صدها هنرمند چیره دست ماه ها زحمت کشیده بودند و نام اصفهان با این بناها در دنیا شهره بود. فهرست نابودی این کاخ ها به بیش از 40 ساختمان و باغ می رسد. کاخ های بی نظیری مانند باغ و قصر سعادت آباد- عمارت هفت دست- قصر نمکدان- آئینه خانه- بهشت برین- بهشت آئین– انگورستان– بادامستان – عمارت و باغ نقش جهان و…
ظل‌السلطان همچنین آینه کاری‌های روی ستون‌های عالی قاپو و چهل‌ستون را از میان برد و علاوه بر این دستور داد روی نقاشی‌های نفیس داخل کاخ چهل ستون را با گچ بپوشانند و نقاشان قاجاری روی آن ها دوباره نقاشی کنند.امروزه توصیف این باغ ها را فقط می توان در کتاب های مسافران خارجی که به اصفهان آمده بودند دید و نقاشی هایی که آن ها در کتاب هایشان کشیده اند تنها خاطره ای از این بناهای بلند به خاک افتاده است.مسعود میرزا در اواخر عمر، مدتی را در اروپا گذراند تا این که پس از دچار شدن به اختلال حواس، در دهم تیرماه ۱۲۹۷ش برابر با ۲۲ رمضان ۱۳۳۶ق در حدود هفتاد سالگی به کام مرگ افتاد.
سر در باغ زرشک
