داستان ریشه‌ی ضرب‌المثل‌های فارسی (۲۲)

جنگ زرگری به راه انداختند

احتمالاً بیشتر شما ضرب‌المثل « جنگ زرگری به راه انداختند » را شنیده‌اید، ولی شاید تعداد کمی از افراد ریشه‌ى این ضرب‌المثل را بدانند. در این مقاله درباره‌ی ریشه‌ى تاریخی این ضرب‌المثل خواهیم گفت.

در قدیم هر صنفی در بازار راسته‌ای داشت. مانند راسته‌ى فرش فروش‌ها و یا راسته‌ى زرگرها. مغازه‌ها معمولاً بدون هرگونه چفت و بست و دری رو به روی هم قرار داشتند و نگهبان امنیت را تأمین می‌کرد.

وقتی زرگری می‌دید مشتری‌ای پولدار و بی‌خبر از قیمت‌ها وارد مغازه‌اش می‌شودو خواهان طلا یا سنگی قیمتی است معمولاً قیمت را چند برابر نرخ واقعی اعلام می‌کرد. در همین حین که مشتری با شوق به کالا نگاه می‌کرد، فروشنده به زرگر رو به رویش به نحوی اطلاع می‌داد که خود را وارد ماجرا بکند.

زرگر دوم نیز با شنیدن قیمت بسیار بالای کالا با حالتی خیر‌خواهانه به مشتری گوشزد می‌کرد. خلاصه دعوایی ساختگی به راه می‌افتاد و مشتری از خیر خرید از زرگر اول می‌گذشت و وارد مغازه‌ى زرگر دوم می‌شد. زرگر خیرخواه نیز قیمتی کمتر از قیمت اول به او می‌گفت. آن قیمت باز هم چند برابر ارزش واقعی کالا بود اما خریدار به دلیل اعتماد پوچی که به زرگر دوم داشت قطعه‌ى طلا را بدون پرس‌و‌جو خریداری می‌کرد.

دو زرگر در نهایت سود را بین خود تقسیم می‌کردند. مشتری در هر صورت ضرر می‌کرد و مغازه‌دارها سود می‌بردند.

معنای امروزی

معنای امروزی این ضرب المثل پارسی

شادروان عبدالله مستوفی، نویسنده‌ی دوران قاجار، درباره‌ى جنگ زرگری گفته است: «تظاهر به مشاجره در صورتی که هیچ‌یک از طرفین خواهان جنگ و دعوا نیستند.»

بنابراین امروزه هر‌گونه مشاجره و دعوای مصلحتی را که برای گول‌زدن فرد سوم دربگیرد «جنگ زرگری» می‌گویند.

اختصاصی نشریه‌ى اینترنتی نوجوان‌ها – سوسن قریشی

• داستان ریشه‌ی ضرب‌المثل‌های فارسی؛ به کرسی نشاندن حرف