والدین محترم، با نوجوان هایتان نوجوان شوید

وقتی به گذشته فکر می‌ کنید می‌ بینید که مراحل سختی را در راه رشد و پرورش فرزند خود طی کرده‌اید؛ شب بیداری‌ها هنگامی که فرزندتان نوزادی کوچک بود، تربیت کودک‌تان و مشکلات خاص دوران دبستان او، همه مراحل سختی بوده که با موفقیت، آن ها را طی کرده‌اید. با این اوصاف، چرا کلمه «نوجوان» برای اکثر والدین استرس‌ها و چالش‌های ویژه‌ای ایجاد می‌ کند؟چرا باید با نوجوان هایتان نوجوان شوید؟

اما اگر به این نکته توجه کنیم که سال‌های نوجوانی،‌ دوره‌ای خاص از رشد است و نه‌ تنها از نظر فیزیکی دوران ویژه‌ای است بلکه از نظر روحی و روانی نیز مرحله‌ای بحرانی تلقی می‌ شود، آن گاه متوجه خواهیم شد که چرا این دوران برای بسیاری از خانواده‌ها گیج‌ کننده و توام با مشکلات خاص است.

به رغم باور برخی والدین در مورد نوجوانی در واقع در اغلب اوقات، نوجوانان افرادی پرانرژی، متفکر، ایده‌آل‌ گرا و علاقه‌ مند به حق و حقیقت هستند. پس اگر چه این دوران می‌ تواند دوره درگیری و اختلاف بین والدین و فرزند باشد اما همچنین می‌تواند زمانی برای کمک به  کودک برای رشد در جهت مسیر فردی مشخص او باشد.

برخی والدین می دانند که مانند گذشته نمی توانند با فرزندشان رفتار کنند ولی از شیوه های دیگر برای برخورد با بچه ها، هم اطلاعی ندارند. در دنیای امروز، مسائل و مشکلات فراوان ما رو به افزایش است، با وجود این بسیاری از والدین از نحوه برخورد با این مشکلات و چالش ها آگاهی ندارند.

ادوارد جفرسون از دانشگاه اوهایو در این باره می گوید: پیشنهاد ما سهل گیری یا سخت گیری نیست. هماهنگی والدین با فرزندان برای پیشرفت، رشد و تعالی آن ها بدون ایجاد یک محیط خفقان آور برای آن ها ضروری است. والدین باید استعدادهای بچه ها را با تفکر رهبری کنند، ما باید یاد بگیریم که چگونه با مسائل و مشکلات عمومی بچه ها و نوجوانان برخورد کنیم.

تعدادی از نوجوانان، چالش هایی برای والدین خود به وجود می آورند که ما اغلب به این نوع فرزندان برچسب کودکان سخت و دشوار و یا سرکش و یا نافرمان و حتی بد را می زنیم. این نوجوانان قصد مبارزه طلبی و به چالش انداختن والدین خود را ندارند؛ بلکه با یک خلق و خوی چالش انگیز به دنیا آمده اند.

متأسفانه بیش تر نوجوانانی که دارای مشکلات رفتاری هستند، واکنش های منفی از سوی بزرگسالان را فرا می خوانند که این واکنش های منفی، رفتارهای آن ها را به سوی بد و حتی بدترشدن هدایت می کند، شروع یک الگوی مضر و نامناسب که می تواند سرتاسر طول زندگی شان را تحت تأثیر خود قرار دهد.

کنترل رفتار ناهنجار

دوران نوجوانی سرشار از تجربه و درگیری است. والدین برای عبور موفقیت آمیز فرزندانشان از مرحله کودکی به مرحله بعد یعنی نوجوانی باید دقت، صبر و تحمل بیش تری همراه با نظارت و کنترل، اعمال کنند. باید به این نکته توجه کنیم که کدام رفتار ناهنجار در نوجوان ما تکرار می شود و تا چه اندازه شدید است.

مثلا اگر نوجوان ما خیلی سریع عصبانی می شود ممکن است واکنش طبیعی آن ها در برابر ناکامی هایش باشد ولی اگر خشونت نوجوان مان به اندازه ای است که به خود و دیگران آسیب می رساند، در این صورت والدین باید روی آن تمرکز کرده و تلاش کنند میزان خشم نوجوان خود را کم و اصلاح کنند.

باید از مقایسه نوجوان خود با همنوعش خودداری کنند. چرا که در این گونه موارد، نوجوان به سمت رفتاری لجبازانه سوق داده می شود یا منجر به آسیب دیدن اعتماد به نفس نوجوان می شود.

صبوری در مقابل لجبازی

لجبازی شیوه ای است که نوجوانان باتوجه به نیازهای روانی و جسمی خود به منظور «کسب توجه» از آن استفاده می کنند. در این زمینه والدین باید با به رسمیت شناختن این نیازها، مضرات آن را به نوجوان خود گوشزد کرده و راه های صحیح «کسب توجه» را به او آموزش دهند.

به عنوان مثال تعدادی از خانواده ها به دنبال برچسب زدن به نوجوانشان هستند؛ مثلا به او می گویند تو بی عرضه هستی و یا تو شلخته هستی و… این واکنش بسیار اشتباهی است. به شدت از به کار بردن این کلمات پرهیز کنید.

پرهیز از مقایسه

والدین همچنین باید از مقایسه نوجوان خود با همنوعش خودداری کنند. چرا که در این گونه موارد، نوجوان به سمت رفتاری لجبازانه سوق داده می شود یا منجر به آسیب دیدن اعتماد به نفس نوجوان می شود. در این گونه مواقع باید به چند توصیه مهم توجه کنید:

گام اول

از گفتن موضوعات کلی به فرزندتان خودداری کنید؛ مثلا اگر لباس هایش را روی زمین پخش می کند با جملاتی مانند «مرتب باش» او را مورد خطاب قرار ندهید. سعی کنید از جملاتی مانند «چون لباس هایت را جمع نمی کنی، پس آدم نامرتبی هستی» استفاده نکنید و …

گام دوم

به نوجوان خود، انتظارات خودتان را از او و نحوه انجام و عوارض مثبت و منفی آن ها را گوشزد کنید.

گام سوم

رفتارهای خوب نوجوان تان را مورد تشویق قرار دهید و رفتارهای بدنش را به او گوشزد و او را تشویق به اصلاح آن ها کنید.

گام چهارم

تا زمانی که انتخاب رفتار مناسب از سوی نوجوان تان نیازمند پشتیبانی است، از کمک به او دریغ نکنید و او را به در پیش گرفتن تدریجی انجام الگوهای صحیح رفتاری تشویق کنید.

گام پنجم

از جنگیدن با رفتارهای نامناسب نوجوان تان به شدت پرهیز کنید.

گام ششم

همیشه در صحنه حاضر باشید یعنی همیشه در کنار او باشید و با نیازها و خواسته های او همراه بوده و نظارت مستمر داشته باشید.

گام هفتم

اگر رفتار ناپسندی در گذشته انجام داده، مرتب آن رفتار را به روی او نیاورید و یادآوری نکنید.

الگو باشید

مرحله کودکی به نوجوانی یک دوره گذراست. در این مرحله گذر، بزرگ ترین اتفاقی که برای کودک رخ می دهد این است که از نهاد خانواده قدم به اجتماع می گذارد، با انسان های دیگر ارتباط برقرار می کند و به دنبال آن ممکن است رفتارهایی را که قبلا انجام نداده در این مقطع تجربه کند. در این زمان است که نقش والدین بسیار مهم و پر رنگ می شود.

کمک کنید فرزندتان به سمت و سوی رفتارهای اخلاقی سوق پیدا کند. بعضی مواقع نوجوان، از انجام خواسته های والدین خود سرپیچی می کند. در نتیجه والدین آن ها در مقابل این سرپیچی، واکنش تندی (مثلا خشم، فحاشی و…) نشان می دهند که این رفتار، رشد اخلاقی کودکی را که قدم به نوجوانی گذاشته است مورد آسیب جدی قرار می دهد.

در این گونه موارد والدین باید با در پیش گرفتن رفتارهای اخلاقی با فرزندان و اطرافیانشان الگوی اخلاقی مناسبی برای نوجوانشان باشند که نتیجه آن نهادینه شدن رفتارهای اخلاقی والدین در فرزند نوجوان شان است.

• چطور تفکر تحلیلی را در نوجوانان تقویت کنیم؟