همه آثار مهم تاریخی جهان به دست باستان شناسان و با برنامه ریزی دقیق کشف نشده اند بلکه بسیاری از آنان به طور اتفاقی و به دست مردم عادی پیدا شده اند و بعد باستان شناسان به مطالعه و معرفی آن ها پرداخته اند. در زیر به چند نمونه از گنجینه های تاریخی که تصادفی کشف شدند؛ اشاره می کنیم:
غار لاسکو
در سپتامبر 1940 میلادی چند نوجوان فرانسوی برای گردش به جنگل رفته بودند که سگشان در نزدیکی حفره ای شروع به پارس کرد. آن ها از طریق این حفره به داخل غاری راه یافتند که مربوط به دوران غارنشینی انسان ها بود. هزاران تصویر از حیوانات مختلف دیوارها و سقف این غار را پوشانده بود. آن ها در ابتدا موضوع را به کسی نگفتند ولی بعد از مدتی موضوع غار را برای معلمشان تعریف کردند و به این ترتیب یکی از قدیمی ترین مکان هایی که بشر در آن زندگی می کرده است کشف شد. باستان شناسان عمر تصاویر غار را مربوط به 15000 تا 17000 سال قبل می دانند و اعتقاد دارند که انسان های اولیه در این غار به نوعی مراسم مذهبی به جا می آورده اند و تصاویر نیز مربوط به این مراسم آیینی است.
سربازان سفالی امپراطور
در سال 1974 گروهی از کشاورزان چینی به هنگام حفر چاه در زمینشان به مجسمه ای سفالی برخورد کردند. آن ها در ابتدا تصور کردند که بخشی از مجسمه بودا را یافته اند اما وقتی باستان شناسان به محل رسیدند متوجه شدند مقبره شین هوانگ، امپراطور بزرگ سلسله شین در زیر این زمین کشاورزی قرار دارد. مقبره ای با 8000 مجسمه سربازان همراه با اسب ها و کالسکه ها که در اندازه واقعی در کنار امپراطور دفن شده بوده و صدها سال در زیر زمین از چشم ها پنهان مانده بوده است. این مقبره یکی از بزرگ ترین عجایب باستان شناسی و یکی از گنجینه های تاریخی است.
مجسمه ونوس
مجسمه ونوس امروزه یکی از مشهورترین آثار هنری دنیاست اما تا سال 1820 کسی از آن اطلاع نداشت. در این سال مردی روستایی در جزیره یونانی میلوس به دنبال استخراج سنگ مرمر بود که بخشی از این مجسمه را پیدا کرد. یکی از افسران نیروی دریایی فرانسه که از وجود این مجسمه اطلاع یافت سفیر فرانسه را متقاعد کرد تا این مجسمه را خریداری کند. بالاخره در سال 1821 مجسمه ونوس برای لویی هجدهم پادشاه فرانسه خریداری شد و بعدبه موزه لوور پاریس اهدا گردید.
شهر زیر زمینی درینکویو
در سال 1963 مردی در حال تعمیر خانه اش در شهر درینکویو ترکیه بود اما وقتی بخشی از دیوار خانه را تخریب کرد با راهرویی مواجه شد که به شهری زیر زمینی می رسید. این شهر مجموعه ای از اتاق ها و راهروهای به هم پیوسته است که می تواند حدود 20000 نفر را در خود جای دهد. هر چند زمان ساخت شهر و هویت سازندگان آن مشخص نیست اما وجود محل هایی برای فروش اجناس، چاه آب شیرین و حتی دروازه ای بزرگ و سنگی نشان می دهد که شهر برای پنهان شدن مردم از هجوم دشمنان ساخته شده است.
سنگ روزتا
در زمانی که مصر در قرن هجدهم میلادی به تصرف فرانسویان در آمده بود گروهی از سربازان به هنگام تعمیر یک قلعه فرانسوی به قطعه سنگی برخوردند که سه نوع خط مختلف روی آن دیده می شد. تا آن زمان خواندن خطوط هیروگلیف مصری هنوز ممکن نشده نبود اما بعدها جوانی به نام ژان فرانسوا شامپولیون با مطالعه این سنگ توانست رمز خط هیروگلیف را بگشاید و بعد از آن مطالعه تاریخ و تمدن مصر باستان به کمک این خط باستانی امکان پذیر شد.
طومار های بحر المیت
در سال 1947 چند نوجوان چوپان به دنبال بز گمشده خود به نزدیکی غاری در شهر اریحا رسیدند. یکی از آن ها سنگی را به درون غار پرتاب کرد و صدایی شبیه شکستن ظرفی سفالی به گوششان خورد. وقتی آن ها وارد غار شدند با چندین ظرف سفالی حاوی طومارهای خطی برخوردند که در حقیقت قدیمی ترین نسخه ی کتاب مقدس بود که بر روی پاپیروس نوشته شده است. این کشف یکی از مهم ترین کشفیات باستانی در قرن بیستم بود.
کشتی غرق شده اولوبرون
در سال 1982 غواصی در سواحل الوبورن ترکیه در دریای مدیترانه مشغول پیدا کردن اسفنج های دریایی بود که به بقایای یک کشتی برخورد کرد. بدنه این کشتی که 50 فوت طول داشت و از چوب سدر ساخته شده بود در طول زمان از بین رفته بود اما وسایلی که با این کشتی بوده در کف دریا پراکنده شده بود. هزاران قطعه از شیشه، سرامیک و فلز در ته دریا وجود داشت.
باستان شناسان با بررسی این کشتی توانستند بیش از 20000 شی ء تاریخی که از شیشه، عاج فیل، کرگدن، طلا و جواهر ساخته شده بودند کشف کنند. آن ها با اندازه گیری سن بخشی از چوب کشتی تخمین زدند که این کشتی تجاری در 3300 سال پیش با محموله ارزشمند خود غرق شده و در کف دریا قرار گرفته است.
