راهنمای مطالعه
فضای مجازی در کنار تمام فواید و مزایایی که برای نوجوان‌ها به همراه دارد، می‌تواند خطراتی را نیز داشته باشد. خطرات دنیای مجازی و شبکه‌های اجتماعی برای نوجوانان، از جمله مهم‌ترین دغدغه‌هایی است که والدین دارند و همیشه هم به دنبال راهی برای کنترل و محافظت از فرزند خود در این فضای بی‌پایان هستند.
در این مقاله از نوجوان‌ها، ابتدا نگاهی به فواید دنیای مجازی خواهیم داشت؛ سپس به سراغ مهم‌ترین خطرات دنیای مجازی برای نوجوانان خواهیم رفت و در نهایت نیز راهکارهایی را برای کاهش و جلوگیری از این آسیب‌ها در اختیار شما قرار خواهم داد. با ما همراه باشید تا بتوانید نوجوان خود را با رفتارهای سالم در دنیای مجازی آشنا کنید.
پیشنهاد مطالعه: قوانینی برای ایمنی نوجوانان در فضای مجازی
نگاهی به فواید فضای مجازی برای نوجوانان
اول از همه بهتر است که به سراغ خوبی‌ها و فواید استفاده از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی برویم. بدون شک با میزان پیشرفت بشر در تکنولوژی، نمی‌توان از ثمرات چنین بسترهایی برای افزایش آگاهی و اطلاعات نوجوانان غافل بود. از جمله مهم‌ترین اثرات سازنده استفاده از فضای مجازی (به صورت سالم) برای نوجوانان می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- نوجوانان می‌توانند به شکلی سازنده خودشان را ابراز کنند و از سانسور کردن خود هراسی نداشته باشند.
- نوجوانان می‌توانند با افراد دیگر در دنیای مجازی آشنا شده و دایره روابط اجتماعی خود را از این روش گسترش دهند.
- می‌توانند از تجربه دیگران استفاده کنند و آگاهی لازم را برای مواجهه با موقعیت‌های چالش‌برانگیز در زندگی به دست آورند.
- می‌توانند بدون محدودیت در فضاهایی امن، درباره موضوعات مختلف صحبت کنند، به تبادل نظر بپردازند و بینشی تازه نسبت به مسائل به دست آورند.
- همچنین می‌توانند برای رشد شخصیتی و رفع بسیاری از مشکلات و آسیب‌ها از افراد متخصص کمک بگیرند و در زندگی پیشرفت کنند.
مهم‌ترین خطرات دنیای مجازی برای نوجوانان
بحث فواید جدا، مهم‌ترین چیزی که درباره فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی باید به آن توجه داشته باشید، مضرات و آسیب‌های آن است. اثرات مخرب فضای مجازی را باید بسیار بیشتر جدی گرفت و از پیامدهای منفی آن نیز به‌خوبی آگاه بود. با کسب اطلاعات کامل درباره آسیب‌هایی که استفاده از فضای مجازی می‌تواند برای نوجوانان به دنبال داشته باشد، می‌توان بهترین راهکارهای کنترل و محافظت از آنان را نیز پیدا کرد.
از جمله مهم‌ترین مضرات دنیای مجازی برای نوجوانان می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- فضای مجازی می‌تواند تمرکز نوجوان را در دروس، ورزش، یادگیری و حضور در محیط خانواده از بین ببرد.
- استفاده ممتد از فضای مجازی می‌تواند ساعات خواب نوجوان را بر هم ریخته و اثرات مخربی برایش به همراه داشته باشد.
- می‌تواند اطلاعات غلط و اشتباه در اختیار نوجوان قرار دهد و از همین طریق، مشکلات متعددی را برای نوجوان به وجود بیاورد.
- استفاده نادرست از آن می‌تواند موجب اشتراک بیش از حد اطلاعات شخصی توجه نوجوان شود و بعدا دردسرهای مختلفی را برایش ایجاد کند.
- برخی از نوجوان‌ها ممکن است با شایعه‌پراکنی درباره افراد، مشکلات مختلفی را برای هم در سطح اجتماع ایجاد کنند.
- می‌تواند تصور و باورهای نوجوانان را از واقعیت دور کند و تصاویر زیبایی از زندگی به آن‌ها بدهد که حقیقت ندارند.
- فضای مجازی گاه می‌تواند منجر به شرم نوجوان از ظاهر و بدنش شود و همچنین گاه می‌تواند کاری کند که نوجوان حسرت زندگی دیگران را بخورد.
- می‌تواند موجب شود که نوجوانان در دام افراد کلاهبردار افتاده و حتی امکان تهدید و اخاذی از نوجوانان را نیز می‌تواند به همراه داشته باشد.
- می‌تواند نوجوانان را در معرض زورگویی مجازی قرار دهد و مشکلات روانی مختلف را برای آنان به همراه داشته باشد.
- استفاده بیش از اندازه از فضای مجازی می‌تواند گاه منجر به افسردگی، اضطراب و اجتماعی‌هراسی نیز بشود.
- در نهایت، حتی گاهی اوقات می‌توان خودکشی و خودآزاری در نوجوانان را نیز از جمله آثار مخرب فضای مجازی دانست.
پیشنهاد مطالعه: فریب های فضای مجازی
راهکارهای پیشگیری از آسیب‌های فضای مجازی
حال رسیدیم سر اصل مطلب؛ برای اینکه بتوانید آسیب‌های دنیای مجازی را به حداقل میزان ممکن برسانید و استفاده سالم از این فضا را در نوجوان خود تقویت کنید، می‌توانید از راهکارهای مختلفی در این میان بهره بگیرید. این راهکارها می‌توانند مضرات فضای مجازی را تا بیشترین میزان ممکن برای نوجوان شما کاهش دهند و در مقابل، فواید آن را بیشتر و پررنگ‌تر کنند:
1. حد و حدود تعیین کنید
اولین قدم برای کنترل اثرات مخرب استفاده از دنیای مجازی، تعیین مرز و حد و حدود برای آن است. استفاده از فضای مجازی را برای نوجوان خود قانون‌مند کنید و سعی کنید که ساعات استفاده را برای او محدود‌تر کنید. اگر نوجوان به صورت روزانه وظیفه مهمی دارد، تا قبل از انجام آن وظیفه اجازه استفاده از فضای مجازی را به او ندهید.
2. تنظیمات امنیتی فضای مجازی را روشن کنید
امروزه پیشرفت تکنولوژی به شما کمک می‌کند که بتوانید استفاده از فضای مجازی را برای نوجوان خود، بدون دخالت مستقیم کنترل کنید. معمول در فضای مجازی و در اپلیکیشن‌های مختلف می‌توان تنظیمات خاصی را پیدا کرد که به کمک آن‌ها می‌توانید کاری کنید محتواهای نامناسب برای نوجوان نشان داده نشود.
3. نوجوان خود را به‌طور نامحسوس زیر نظر داشته باشید
از دیگر راه‌های کنترل و کاهش آسیب دنیای مجازی آن است که به صورت یک دوست ناشناس، فرزند خود در صفحه‌های شخصی‌اش در فضای مجازی دنبال کنید. همچنین می‌توانید خودتان یک اکانت در فضای مجازی برایش ایجاد کنید و هر چند وقت یک بار، وارد اکانت او شده و همه چیز را بررسی کنید و از آسیب‌های احتمالی جلوگیری کنید.
4. به صورت مرتب با نوجوان خود صحبت کنید
صحبت کردن درباره آن چیزی که در دنیای مجازی در جریان است، می‌تواند راهکار خوبی برای کاهش آسیب‌های آن باشد. شما می‌توانید هر چند وقت یک بار با نوجوان خود درباره آن چیزی که در فضای مجازی در جریان است حرف بزنید و تبادل نظر کنید. با این صحبت‌ها هم می‌توانید از آسیب‌های احتمالی جلوگیری کنید و هم می‌توانید آگاهی نوجوان خود را افزایش دهید.
5. یک الگوی نمونه برای نوجوان باشید
در نهایت، بهترین کار آن است که خودتان الگویی نمونه برای نوجوان خود باشید. اگر شما خودتان به شکلی درست از فضای مجازی استفاده کنید و حدود سالمی برای آن قائل باشید، نوجوان نیز بدون شک از شما رفتار صحیح را خواهد آموخت. درست و غلط فضای مجازی را به خوبی برای نوجوان خود شرح دهید و خودتان نیز به اصول پایبند باشید.
سوالات متداول
فضای مجازی می‌تواند امکان ارتباط از راه دور را برای نوجوان فراهم کند و همچنین می‌تواند امکان دسترسی آزاد به اطلاعات را نیز به او بدهد.
می‌تواند خواب نوجوان را خراب کند، می‌تواند او را از انجام امور مهم غافل کند، می‌تواند موجب استرس، اضطراب و همچنین افسردگی و غیره شود.
والدین باید حد و مرز تعیین کنند، باید با نوجوان خود درباره فضای مجازی حرف بزنند، باید فعالیت نوجوان در فضای مجازی را زیر نظر بگیرند و در نهایت الگوی خوبی برای نوجوان باشند.
