راهنمای مطالعه
گوشه‌گیری و انزواطلبی از جمله مشکلاتی است که در دوره نوجوانی بسیار شاهد آن هستیم. بسیاری از نوجوانان امروزه از جمع خانواده یا دوستان خود دور هستند و ترجیح می‌دهند که بیشتر اوقات خود را تنها در خانه و در اتاق خود بمانند. این موضوع شاید در ابتدا چندان جدی به نظر نرسد، ولی ادامه‌دار شدن آن می‌تواند پیامدهای مخربی برای نوجوان به همراه داشته باشد.
در این مقاله از مجله اینترنتی نوجوان ها می‌خواهیم علت گوشه گیری نوجوانان را در کنار هم بررسی کنیم. انزواطلبی و گوشه‌گیری بیش از حد نوجوان می‌تواند بروز اختلالات رفتاری را در او به دنبال داشته باشد. همین‌طور این مشکل می‌توانند باعث عدم رشد توانایی‌های اجتماعی نوجوان شود. در این مقاله، علل گوشه‌گیری و سپس راهکارهای رفع گوشه‌گیری نوجوان را مرور خواهیم کرد.
پیشنهاد مطالعه: آیا بدنسازی برای نوجوانان ضرر دارد؟
نشانه‌های گوشه گیری نوجوانان چیست؟
مهم‌ترین نشانه‌ای که از گوشه‌گیری و انزواطلبی نوجوانان می‌توان مشاهده کرد، آن است که نوجوان هیچ میل و علاقه‌ای به حضور در جمع‌ها ندارد و دوست دارد همیشه در اتاق خود تنها باشد. اما این موضوع را صرفا نمی‌توان به گوشه گیری نوجوانان تعمیم داد.
از دیگر نشانه‌های گوشه‌گیری و انزواطلبی در نوجوانان که از قضا مهم‌تر نیز هستند، می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- رفتارهای تکانشی؛ رفتارهایی که شتاب‌زده و بدون فکر هستند
- نوسانات خلقی و تغییرات سریع در حال و هوای نوجوان
- بی‌توجهی به محیط اطراف و چیزهای مهمی که در جریان است
- عدم پشیمانی نسبت به انجام کارهای نادرست
- عدم همدلی با دیگران و نوعی حس بی‌رحمی و شقاوت
- خودآزاری، آسیب زدن به خود یا دیگر اطرافیان
- فرار از خانه یا فرار از مدرسه، عدم حضور در کلاس‌ها و…
علل اصلی گوشه گیری نوجوانان چیست؟
گوشه‌گیری یا انزواطلبی نوجوان می‌تواند دلایل بسیاری داشته باشد. برای پیدا کردن دلیل این مشکل، بهترین کار آن است که از یک متخصص کمک بگیریم. یک متخصص می‌تواند با بررسی تمامی جوانب زندگی نوجوان، مهم‌ترین دلیل گوشه‌گیری او را پیدا کند و مشکل را به صورت درست و ریشه‌ای حل نماید.
از جمله مهم‌ترین دلایل گوشه گیری نوجوانان می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- خانواده پرآشوب و مشکل‌دار
- عدم نظارت درست بر روی تربیت و رشد نوجوان
- قرار گرفتن نوجوان در معرض سو استفاده و آزارهای جنسی
- عدم توانایی کافی برای ارتباط گرفتن با همسالان و در نتیجه تنها ماندن و…
آیا گوشه گیری نوجوانان همیشه آسیب‌زا است؟
هرچند که گوشه‌گیری و انزواطلبی بیش از حد نوجوان می‌تواند پیامدهای مخرب و آسیب‌زایی را برای او به همراه داشته باشد، اما این رفتار در نوجوان، همیشه هم بد نیست. گاهی اوقات تنهایی و گوشه گیری نوجوانان می‌تواند مزایای مختلفی را برایش به همراه داشته باشد و نشانه‌ای مثبت باشد.
از جمله مزایای گوشه گیری نوجوانان می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- تنهایی به نوجوان اجازه می‌دهد که راحت‌تر فکر کند
- تنهایی باعث می‌شود که نوجوان بر روی رشد خودش تمرکز کند
- تنهایی می‌تواند خلاقیت نوجوان را افزایش دهد
- تنهایی به نوجوان اجازه می‌دهد که بتواند علایق خود را بشناسد و خودش را کشف کند
- تنهایی می‌تواند به نوجوان انرژی دوباره ببخشد تا قوی‌تر در اجتماع حضور پیدا کند
با توجه به مواردی که گفته شد، تنهایی نوجوان همیشه هم نباید موضوعی نگران‌کننده برای والدین باشد. اگر نوجوان شما گهگاهی تنهایی را به حضور در جمع ترجیح می‌دهد، او را از این کار منع نکنید و اجازه دهید که خودش برای خودش تصمیم‌گیری کند.
پیشنهاد مطالعه: استرس در نوجوانان
راهکارهای رفع گوشه گیری نوجوانان
برای اینکه بتوان رفتارهای انزواطلبانه نوجوان را کاهش داد، راهکارهای زیادی وجود دارد. مهم‌ترین مرجعی که می‌تواند گوشه گیری نوجوانان را رفع کند یا نشانه‌های آن را کاهش دهد، والدین هستند. این والدین هستند که می‌توانند با رفتارهای درست خود و همچنین درک نوجوان به بهترین شکل، او را مجددا به آغوش اجتماع باز گردانند.
از جمله بهترین راهکارهای رفع گوشه گیری نوجوانان می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
1. ریشه اصلی گوشه‌گیری را پیدا کنید
اگر فکر می‌کنید که گوشه گیری نوجوانان شما بیش از اندازه طولانی شده است، اولین کاری که باید انجام دهید، آن است که ریشه این گوشه‌گیری را پیدا کنید. همان‌طور که گفتیم، گاهی گوشه‌گیری نوجوان می‌تواند برایش بسیار مفید باشد و این موضوع شاید تصمیم شخصی خودش باشد، اما اگر مشکل دیگری در این میان وجود داشته باشد، باید آن را شناسایی کرد.
2. ارتباط خود را با نوجوان حفظ کنید
زمانی که نوجوان شما گوشه‌گیر شده است، این شما هستید که باید بیشتر از همه به او توجه کنید. اگر شما هم بخواهید به دلیل رفتارش از او دوری کنید، همه چیز را بدتر خواهید کرد. متخصصان توصیه می‌کنند که والدین باید ارتباط خود را با نوجوان حفظ کنند و کیفیت و میزان این ارتباط را نیز بیشتر از هر زمان دیگری افزایش دهند. آن‌گاه احتمالش خیلی بالاست که نوجوان خود برای بیان مشکلش سراغ شما بیاید.
3. هیچ وقت نوجوان خود را قضاوت نکنید
زمانی که نوجوان برای بیان مشکل خودش به سراغ شما می‌آید، باید بیشتر از هر زمان دیگر او را درک کنید. هیچ وقت و به هیچ عنوان او را قضاوت نکنید و بخاطر کاری که شاید تقصیر خودش نبوده است، او را سرزنش نکنید. این کار نتیجه کاملا معکوس خواهد داشت و باعث می‌شود که نوجوان تنها راه برای رفع گوشه‌گیری را نیز رها کرده و به لاک تنهایی خودش بازگردد. پس بهتر است که رفتار درستی با او داشته باشید.
4. با نوجوان خود هم‌دردی کنید
اینکه بخواهید با نوجوان خود هم‌دردی کنید و تا جای ممکن او را درک کنید، بهترین و بزرگ‌ترین لطفی است که می‌توانید در حقش انجام دهید. درک کردن مشکلات نوجوان و نگاه به قضایا از زاویه دید آن‌ها، می‌تواند برای رفع گوشه‌گیری آن‌ها بسیار مفید باشد. یادتان باشد که مشکلات شما از مشکلات نوجوان جداست، شما نباید خواسته‌ها، نیازها و سختی‌های خود را بر دوش نوجوان بیندازید، بلکه باید باری را نیز از دوش او بردارید.
5. با نوجوان خود صبور باشید و تحملش کنید
گوشه گیری نوجوانان و انزواطلبی او، می‌تواند باعث رفتارهای ناسازگارانه در نوجوان شود. درست به همین دلیل است که باید بیشترین میزان صبر و تحمل را به نوجوان خود نشان دهید و با آن‌ها راه بیایید. عدم صبوری شما در حل این مشکل اصلا کمک‌کننده نخواهد بود و به عکس، می‌تواند باعث بدتر شدن اوضاع شود.
6. مهارت‌های اجتماعی را به نوجوان آموزش دهید
اگر نوجوان شما به دلیل عدم توانایی در مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی خود دچار گوشه‌گیری شده است، بهترین راهکار آن است که رفتارهای درست اجتماعی و تکنیک‌های ارتباطی را به او آموزش دهید. برای نوجوان خود یک نمونه یا الگو باشید، زیرا که شما بزرگ‌ترین معلم فرزند خود هستید. زمانی که نوجوان این مهارت‌ها را یاد بگیرد، گوشه‌گیری او نیز رفع خواهد شد.
7. از متخصصان کمک بگیرید
در نهایت، اگر هیچ یک از راهکارهای بالا برای شما و نوجوان شما چاره‌ساز نبودند، بهتر است که به یک متخصص مراجعه کنید. متخصصان می‌توانند بهترین راهکارها و موثرترین آن‌ها را به شما آموزش دهند و کمک کنند که نه‌تنها نوجوان شما از گوشه‌گیری و انزواطلبی بیرون بیاید، بلکه رابطه شما و نوجوانتان را نیز بهبود خواهند بخشید. درست به همین دلیل است که نباید از مراجعه به متخصصان روانشناس و تراپیست‌ها ترسی داشته باشید.
پیشنهاد مطالعه: راهکارهای تقویت اعتماد به نفس برای نوجوان ها
سوالات متداول
مشکلات درون خانواده و آشوب‌های خانگی، فشار همسالان و همین‌طور عدم توانایی نوجوان در ارتباط اجتماعی، می‌تواند از مهم‌ترین دلایل گوشه‌گیری آن‌ها باشد.
خیر. گاهی گوشه‌گیری نوجوان تصمیم شخصی او است و می‌تواند باعث شود که نوجوان رشد فردی پیدا کند یا مجددا برای حضور در اجتماع، خود را بازیابی کند.
پیدا کردن ریشه مشکل، صحبت با نوجوان، افزایش ارتباط با او، درک کردن او، عدم قضاوت کردن نوجوان، آموزش رفتارهای اجتماعی و مراجعه به متخصص، از راهکارهای رفع گوشه‌گیری در نوجوانان است.
